Supplementary Files
Anahtar Kelimeler
Sektörel Yoğunlaşma
CGV Mars Entertainment Group
Patlamış Mısır Krizi
Kültür Politikası
Nasıl Atıf Yapılır
Özet
Bu makalede öncelikle yapım, dağıtım ve gösterim ağları ekseninde Türkiye sinemasına ilişkin genel bir çerçeve çizilmekte, ardından 2000’lerdeki durum değerlendirilmektedir. Özellikle dağıtım ve gösterim ağlarındaki yoğunlaşma CGV Mars Entertainment Group vakası çerçevesinde irdelenmekte, “patlamış mısır krizi” ve sonraki gelişmeler ele alınmaktadır. Bu sayede alana ilişkin düzenlemelerin ve kültür politikalarının önemini vurgulama imkânı doğmaktadır.
Sinema sektöründeki gerilimler, Aralık 2018’de Cem Yılmaz’ın sosyal paylaşım sitesi Twitter üzerinden yaptığı açıklamayla tartışmaya dönüşmüştür. Kamuoyunda “patlamış mısır krizi” olarak bilinen tartışma, salon işletmecilerinin patlamış mısır ve içecek satışları aracılığıyla bilet fiyatlarında indirim yaparak haksız kazanç elde ettikleri iddiasına dayanmaktadır. 2019 yılında 5224 Sayılı “Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkındaki Kanun”da yapılan düzenlemelerle sektördeki sorunlara ilişkin çözümler getirilmeye çalışılmıştır. Fakat yasadaki değişiklikler mevcut sorunlara köklü çözümler üretmediği gibi bağımsız filmlerin desteklenmesi konusunda bir gerilemeye yol açabilecek niteliktedir, ayrıca denetim ve sansür mekanizmalarının işleyeceğine dair bazı endişeler de uyandırmıştır.
Covid-19 Pandemisinin hayatın pek çok alanında olduğu gibi sinema endüstrisinde de yıkıcı etkileri olmuş; dijitalleşme ve izleme pratiklerinin dönüşümü ivme kazanmıştır. Yatay ve dikey tekelleşmenin önüne geçen köklü çözümler üretilmesine ve Türkiye sinemasına uluslararası alanda bilinirlik kazandıran ana akım sinema dışındaki filmlerin örtük biçimde denetim mekanizmaları işletilmeksizin desteklenmesine ihtiyaç vardır.
Referanslar
ABİSEL, N. (1994). Türk Sineması Üzerine Yazılar. Ankara: İmge Kitabevi, Birinci Baskı, ISBN: 9755330801.
ABİSEL, N. (2007). Sessiz Sinema. Ankara: De Kİ, Birinci Baskı, ISBN: 9944492027.
ARSLAN, S. (2011). Cinema in Turkey: A New Critical History. Oxford: Oxford University Press, 1st Edition, ISBN: 978-0-19-537005-8.
BİNARK, M. (2018). Film Endüstrisinin ve Sinema Kültürünün Gelişmesinde Busan Film Komisyonu’nun Rolü. Moment Dergi: Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 5(1), 105-115.
BİRİNCİOĞLU, Y. D. (2019). Popülist Söylemin Perde Arkası: 5224 Sayılı Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanun'a Dair Değerlendirmeler. Moment Dergi: Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 6(1), 75-98.
BROADY, R. (2020). Lessons for the Movie Industry from the 1918 Influenza Pandemic [Çevrimiçi]. The New Yorker, https://www.newyorker.com/culture/the-front-row/lessons-for-the-movie-industry-from-the-19 18-influenza-pandemic, [Erişim tarihi: 5.09.2023].
ÇALIŞKAN, M. (2019). Sinemada 10 yılda böyle düşüş görülmedi!. [Çevrimiçi]. Habertürk, www.haberturk.com/sinemada-10-yilda-boyle-dusus-gorulmedi-2500967 [Erişim Tarihi: 18.07.2019].
ÇETİN ERUS, Z. (2007). Film Endüstrisi ve Dağıtım: 1990 Sonrası Türk Sinemasında Dağıtım Sektörü. Selçuk İletişim, 4(4), 5-16.
ERKILIÇ, H. (2016). Sinema Politikaları Çerçevesinde Filmlere Sağlanan Devlet Desteği. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 33, 57-71.
ERKILIÇ, H., DURUEL ERKILIÇ. S. (2021). Platformların Yükselişi: Sinema Değer Zincirindeki Değişim Sinema Endüstrisini Nasıl Etkiler?. ilef dergisi. Güz Özel Sayısı, 99-126.
ERKILIÇ, H., DURUEL ERKILIÇ, S. ve DEĞİRMEN, S. (2021). Covid-19 Pandemisi ve Sinema Sektöründe Kriz: Yapısal Sorunlarla Yüzleşme Fırsatı. Istanbul University Journal of Communication Sciences. 60, 91-125.
HEROLD, A. (2005). Avrupa Film Politikaları ve Rekabet Yasası: Düşmanlık Mı, Birlikte Yaşam mı?. içinde Avrupa Birliği ve Türkiye’de İletişim Politikaları: Pazarın Düzenlenmesi, Erişim ve Çeşitlilik. Eds: M. Gencel Bek & D. Kevin. ss. 291-332, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, Birinci Baskı.
IŞIĞAN, A. (1997). Dağıtım Alanındaki Değişim ve Türk Sinemasının Yeniden Yapılanması: 1987-96. Mürekkep. 8, 100-106.
JOHNSON JR, M. (2021). Hollywood survival strategies in the post- COVID 19 era. Humanities and Social Sciences Communications. 8(100), 1-8.
KALEMCİ, R. A. & ÖZEN, Ş., (2011). Türk Sinemacılık Sektöründe Kurumsal Değişim (1950-2006): Küreselleşmenin 'Sosyal Dışlama' Etkisi. Amme İdaresi Dergisi. 44(1), 51-88.
KANZLER, M. (2014). The Turkish Film Industry: Key Developments 2004 to 2013. European Audiovisual Observatory. [Çevrimiçi]. rm.coe.int/168078354a [Erişim tarihi: 5.11.2018].
KIRAÇ, R. (2000). 90'lı Yıllar Türk Sineması. 25. Kare. 30, 12-17.
MEZDA, K. (2021). Covid 19 Pandemisi Sürecinin Türkiye’deki Sinema Salonlarına Etkisi Üzerine Bir Analiz. Egemia. 8, 72-90.
NIU, X. (2023). The global film industry in 2020 during the COVID-19 pandemic. içinde The Global Film Market Transformation in the Post-Pandemic Era: Production, Distribution and Consumption. Eds: Q. Li, D. Wilson & Y. Guan. ss. 1-24, London: Routledge, 1st Edition, ISBN 9781032384719.
ÖZDURAK, C. (2020). Birleşme ve Devralmalar Sonrasında Türkiye Sinema Sektöründeki Oligopolistik Yapı. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8(1), 1-17.
ÖZÖN, N. (1985). Sinema, Uygulayımı–Sanatı–Tarihi. İstanbul: Hil, Birinci Baskı.
SCOGNAMILLO, G. (1998). Türk Sinema Tarihi. İstanbul: Kabalcı, Üçüncü Baskı, ISBN: 9757942855.
TOMUR, K. ve diğ. (2016). Sinema Hizmetleri Sektör Raporu [Çevrimiçi]. sinema.ktb.gov.tr/TR-144750/turkiye39de-sinema.html [Erişim Tarihi: 1.11.2018].
TÜZÜN, S. (2013). Multipleks Sinema Salonları ve Türkiye Örneğinde Sinema Sektöründe Değişen Güç Dengeleri. Sinecine. 4(1), 85-115.
ULUSAY, N. (2002). Sinema. Türkiye Cumhuriyetinin Temeli Kültürdür II, Ankara: TC Kültür Bakanlığı Yayını.
ULUSAY, N. (2003). Avrupa Merkezli Görsel İşitsel Kuruluşlar ve Türkiye. içinde Avrupa Birliği ve Türkiye'de İletişim Politikaları. Eds: M. Gencel Bek. ss. 59-88, Ankara: Ümit Yayıncılık, Birinci Baskı, ISBN: 9789758572441.
ULUSAY, N. (2005). Türk Sinemasındaki Dönüşüm ve Eurimages. içinde Avrupa Birliği ve Türkiye'de İletişim Politikaları: Pazarın Düzenlenmesi, Erişim ve Çeşitlilik. Eds: M. Gencel Bek & D. Kevin. ss. 333-372, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, Birinci Baskı.
WASKO, J, (2004). The Political Economy of Film. içinde A Companion to Film Theory. Eds: T. Miller & R. Stam, ss. 221-233. Malden: Blackwell, 1st Edition, ISBN: 978-0631206453.
YÜKSEL, S. E. (2018). Küreselleşmenin Sinema Endüstrisine Etkileri: Türkiye'de Üretim-Dağıtım-Gösterim İlişkileri Üzerine Bir İnceleme. Selçuk İletişim. 11(1), 331-348.
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif Hakkı (c) 2023 Holistence Publications