ÇOCUKLARDA ÖZERKLİK ALGISI İLE ÖĞRETMENLERİN ÖZERKLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER VE GELİŞTİRMEYE YÖNELİK STRATEJİLERE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ
Özet Görüntüleme: 239 / PDF İndirme: 668
DOI:
https://doi.org/10.26809/joa.4.013Anahtar Kelimeler:
Okul öncesi, özerklik, okul öncesi öğretmeniÖzet
Bu araştırma, okul öncesi eğitimine devam eden altı yaş çocuklarının özerklik algılarını ve öğretmenlerin, çocuklarda özerkliği etkileyen faktörler ile özerkliği geliştirmeye yönelik stratejiler hakkındaki görüşlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın çalışma grubu, 2016-2017 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Türkiye’nin güneyinde bulunan bir şehirdeki dört anaokulundan seçkisiz olarak belirlenen 110 çocuk ve onların öğretmenlerinden oluşmuştur. Araştırma verileri, araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış açık uçlu görüşme soruları ile toplanmıştır. Verilerin analizinde kategorisel tema analiz tekniği kullanılmıştır. Çalışma sonucunda çocukların özgürlük kavramına ilişkin görüşlerinin davranışsal, sosyal- duygusal ve bilişsel özerklik olmak üzere üç ana tema altında toplandığı görülmüştür. Öğretmenlerin, çocukların özerkliğini etkileyen faktörlere ilişkin görüşlerinin; Yetişkin tutum ve davranışları, sosyal çevre ve fiziki çevre olmak üzere üç tema oluşturduğu; Çocuklarda özerkliği geliştirmeye yönelik stratejilere ilişkin görüşlerinin ise sosyal çevreye ilişkin stratejiler, fiziki çevreye ilişkin stratejiler, kural koymak, sorumluluk vermek, seçenek sunmak olmak üzere beş tema altında toplandığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Tanrı'nın arketipleri, doğaüstü fikirler, fikir merkezi, ontolojik yön, ahlaki biyografik yön, aksiyolojik yön, mitopoetik
İndirmeler
Referanslar
Allen, J. P., Hauser, S. T., Eickholt, C., Bell, K. L., ve O’Connor, T. G. (1994). Autonomy and relatedness in family interactions as predictors of negative adolescent affect. Journal of Research on Adolescence,2(4), 535-552. Retrieved from https://www.tandfonline.com/doi/
Anderson, J., & Honneth, A. (2005). Autonomy, vulnerability, recognition and justice. In J. Christman & J. Anderson (Eds.), Autonomy and the challenges to liberalism (pp. 127-149). New York, NY: Cambridge University Press. Doi:10.1017/CBO9780 511610325. 008.
Anderson, H., Adam, T., Coltman, P., Cotton, E. and Daniels, R. (2002). Spinning the plates: Organising the early years classroom, in D. Whitebread (ed.) Teaching and Learning in the, London and Newyork: Routledge.
Arı, R. (2005). Gelişim ve öğrenme. Ankara: Nobel Yayınevi.
Aslan, C. (2016). Özerk benlikli birey yetiştirme sürecinde çağdaş dil ve edebiyat öğretimi ortamlarının (türkçe/türk dili ve edebiyatı) önemi. Elementary education online, 15(3): 723-741, İlköğretim Online, 15(3), 723-741. http://ilkogretim-online.org.tr adresinden erişilmiştir.
Aydoğmuş, K., Baltaş, A., ve Baltaş, Z. (2003). Ana-baba okulu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Babadağ, K. (2001, Ekim-Kasım). Meslekleşme ve kadın, I. Uluslararası & VIII. Ulusal Hemşirelik Kongresi, Antalya.
Bacanlı, H. (2011). Eğitim psikolojisi. Ankara: Pegem Akademi.
Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
Baran, M., Yılmaz, A. ve Yıldırım, M. (2007). Okul öncesi eğitimin önemi ve okul öncesi eğitim yapılarındaki kullanıcı gereksinimleri Diyarbakır Huzurevleri Anaokulu Örneği. D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 27-44.
Bağatır, R. (2008, Eylül). Çocukta sanatsal yaratıcılık ile oyun kavramlarının ilişkilendirilmesi, 3. Ulusal Sanat Eğitimi Sempozyumunda sunulmuş bildiri, Ankara.
Başar, H. (1998). Sınıf Yönetimi. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Bayhan, P. ve Artan, İ. (2012). Çocuk gelişimi ve eğitimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Baymur, F. (1994). Genel psikoloji: Bilim ve kültür eserleri dizisi. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
Bayraktar, Ö. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Algılanan Sosyal Destek Düzeyleri ile Duygusal Zekaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Beckert, T. E. (2005), ‘Fostering Autonomy in Adolescent: A Model of Cognitive Autonomy And Self-Evulation’ Electronic Journal of The American Association of Behavioral and Social Sciences. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/282023761_Cognitive _Autonomy_and_SelfEvaluation_in_Adolescence_A_Conceptual_Investigation_and_Istrument_Development.
Ben-Ishai E. (2008). The autonomy-fostering state: Citizenship and social service delivery. (Unpublished Doctoral Thesis), Michigan University. Michigan, USA. Retrieved from http://citeseerx.ist. psu.edu/
Berlin, I. (1969). Two concepts of liberty. From Four Essays on Liberty. Oxford U. Press, N.Y., 122. Retrieved from http://cactus.dixie.edu/
Brown, B.B., Mounts, N., Lamborn, S.D., & Steinberg, L. (1993). Parenting practices and peer group affiliation in adolescence. Child Development, 64, 467-482.
Carver, C., S. ve M. Scheier (2000). Autonomy of self-regulation. Psychological Inquiry, 11, 284–290
Colby, A., Kohlberg, L., Gibbs, J. ve Lieberman, M. (1983). A longitudinal study of moral judgment. Monographs of the Society for Research in Child Development, 48. Retrieved from http://psycnet.apa.org/ record/1983-23133-001
Collins, W. A., Gleason, T., & Sesma, A. (1997). Internalization, autonomy, and relationships: Development during adolescence. In J. E. Grusec, & L. Kyczynski (Eds.), Parenting and children’s internalization of values (pp. 78–99). New York: Wiley
Creswell, J.W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. (M. Bütün, S. B. Demir, Çev.). (ss.77-79). Ankara: Siyasal Yayınları.
Chirkov, V. I., Ryan, R. M., Kim, Y. and Kaplan, U. (2003). Differentiating Autonomy From Individualism And Independence: A Self-Determination Theory Perspective On Internalization Of Cultural Orientations Andwell-Being. Journal of Personality and Social Psychology. 84, 97-109.
Critteneden, P.M. (1990). Internal representational models of attachment relationships. Infant Mental Health Journal. 11(3), 259-277.
Davis‐Kean, P. E. Sandler, H. M. (2001). A meta‐analysis of measures of self‐esteem for young children: A framework for future measures. Child Development. 72. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11405589
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum Press.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the determination of behavior. Psychological Inquiry. 11, 227–268.
Demiralp, S. (2014). Montessori ve uygulamaları. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Demir, T.Ş. (2002). İlköğretim öğrencilerinin kültürel etkinlikleri ile özerklikleri arasındaki ilişki. (Doktora Tez), Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
Demiriz, S. Karadağ, A. ve Ulutaş, İ. (2003). Okul öncesi eğitim kurumlarında eğitim ortamı ve donanımı. Ankara: Anı Yayıncılık.
Dereboy, İ.F. (1993). Kimlik bocalaması, anlamak, tanımak, ele almak. Malatya: Özmert Ofset.
Doğan Ömür, A. (2012). Okul Öncesi Eğitim Alan Çocukların Özgürlük Kavramını Algılayışlarına İlişkin Bir Çalışma (İstanbul Örneği), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Douvan, E. ve Adelson, J. (1966). The adolescent experience. New York. Retrieved from Wiley.https://onlinelibrary.wiley.com/
Driscoll, R. J., Worthington, K. A., & Hurrell, J. J., Jr. (1995). Workplace assault: An emerging job stressor. Consulting Psychology Journal: Practice and Research, 47(4), 205-212. Retrieved from http://dx.doi.org/10.1037/1061-4087.47.4.205
Eisenberg, N. ve Morris, A.S. (2004). Moral cognitions and prosocial responding in adolescence. In R. Lerner ve L. Steinberg (Eds.). Handbook of Adolescent Psychology. (2nd Edition, s. 155-188). New York: Wiley ve Sons.
Erikson, E.H. (1968). Identity: Youth and crisis. New York: W.W. Norton & Company, Inc. Retrieved from https://scholar.google.com.tr/
Feldman S.S., & Rosenthal D. (1991). Age expectations of behavioral autonomy in Hong Kong, Australian, and American youth: The influences of family variables and adolescents' values. Int Journal Psychoanal Psy. 26, 1-23.
Feldman S.S., & Wood, D. N. (1994). Parents’ expectations for pre adolescent sons’ behavioral autonomy: A longitudinal study of correlates and outcomes. Journal of Research on Adolescence (Lawrence Erlbaum), 4(1), 45-70.
Gagne, M. (2003). The rol of autonomy support and autonomy orientation in prosocial behavior engagement. Motivation and Emotion, 27(3), 199-223.
Gander, M. J. ve Gardiner, H. W. (2007). Çocuk ve ergen gelişimi. (B. Onur, Çev.), Ankara: İmge Kitabevi.
Goldman, J. A. (1981). Social Participation Of Preschool Children İn Sameversus Mixed- Age Groups. Child Development, 52, 644–650.
Goldstein, R. (2007). Zor durumlarla başa çıkabilmek için daha iyi anne daha iyi baba olmak. İstanbul: Özgür Yayınları.
Günay, Y. (2005). İlköğretim Birinci Kademede Görev Yapan Öğretmenlerin Sınıf Kurallarını Oluşturmada ve Uygulamada Karşılaştıkları Güçlüklerin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü: Adana.
Helming, J. (2006). European dairy policy in the years to come: impact of quota abolition on the dairy sector. The Hague: Agricultural Economics Research Institute.
Hergenhahn, B.R. and Mathevw H. Olson. (2003). An introduction to theories of personality. Pearson Education, Upper Saddle River Newjersay.
Kahneman, D., ve Miller, D. T. (1986). Norm theory: Comparing reality to its alternatives. Psychological review, 93(2), 136-153.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Kültürel psikoloji: Kültür bağlamında insan ve aile. İstanbul: Evrim Yayınevi.
Kalemci (1998). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarının Denetiminde Düzeltme Geliştirme Süreci, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Kamii, C. (1991). Toward autonomy: The importance of critical thinking and choice making. School Psychology Review, 20(4), 382-388. Retrieved from http://psycnet.apa.org/record/
Kandır, A. ve Çaltık, İ. (2006). Okul öncesi eğitim kurumlarında görevli öğretmenlerin okullarında fiziksel koşullarına ve sınıflarındaki ilgi köşelerinin özelliklerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Mesleki Eğitim Dergisi, 8(15), 40-62.
Kant, I. (1995). Ahlak metafiziğinin temellendirilmesi. (I. Kuçuradi, Çev.). Ankara: TFK Yayınları.
Kartal, H. (2008). Geçmişten günümüze erken çocukluk eğitimi uygulamaları. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
Kaya, A. (2000). Okulöncesi eğitim kurumlarında uygulanan program ve farklı etkinliklerin çocukların özerklik (otonomi) ve atılganlık düzeylerine etkisinin incelenmesi. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Kıldan, A. ve Ahi, B. (2016). 48-60 Aylık çocukların öğretmen kavramına yönelik algılarının çizimler aracılığıyla incelenmesi. Elementary Education Online, 15(1), 77-90.
Kişisel Gelişim Ve Rehberlik Birimi Bülteni. (2015, Ocak). Kararlarımın sorumluluğunu alıyorum. http://www.gelisim.k12.tr/ adresinden erişilmiştir.
Kocaefe, T. (2013). The Relationship Between Autonomous Parenting Style, Mindfulness Level and Psychological Well-Being, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Küçükkaragöz, H. (2005). Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi. B.Yeşilyaprak (Ed.), Ankara: Pegem Yayıncılık.
Lillard, S. A. (2005). Montessori: The science behind the genius. Oxford University Press.
Lüle, A. R. (2002). Lise Mezunu Olup Üniversiteye Hazırlanan Ergenlerin Özerklik Düzeyleri ile Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Marsh, H. W., & Hau K-T. (2006). Big-fish-little-pond-effect on academic self-concept. American Psychologist, 58(5), 364-376.
Milli Eğitim Bakanlığı (2006). Okul öncesi eğitim programı (36-72 aylık çocuklar için). Ankara: MEB.
Morsünbül, Ü. (2011). Ergenlikte özerkliğin ve kimlik biçimlenmesinin öznel iyi oluş üzerindeki etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Musaağaoğlu, C. (2004). Ergenlik sürecinde özerkliğin gelişimi ile algılanan anne-baba tutumları arasındaki ilişkiler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Nitzch, C. (2003). Sinirlerinize hâkim olun. İstanbul: Hayat yayıncılık.
Noom, M. J. (1999). Adolescent autonomy: Characteristic and correlates. Delft, Eburon.
Noom, M. J. Dekovic, M. ve Meeus, W. (1999). Autonomy, attachment and psychosocial adjustment during adolescence: A double-edged sword? Journal of Adolescence. 22, 771-783. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/ pubmed/10579889
Noom, M. J. Dekovic, M. ve Meeus, W. (2001). Conceptual analysis and measurement of adolescent autonomy. Journal of Youth and Adolescence, 30, 577–595. Retrieved from https://link. springer.com/article/10.1023/A:1010400721676
Ölçer, S. (2010). Okulöncesi Eğitime Giriş. “Okulöncesi Eğitim Kurumunun İç-Dış Mekan Özellikleri ve Eğitimsel Düzenlemeler”. D. Ekiz (Ed.), (1. Baskı). (s. 99-162). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
Ölçer, S. (2017). Yüksek lisans ders notları. Mehmet Akif Ersoy Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Temel Eğitim Anabilim Dalı, Okul Öncesi Eğitimi Tezli Yüksek Lisans Programı, Burdur.
Özdemir, S., Bacanlı, H. ve Sözer, M. (2007). Türkiye’de okul öncesi eğitim ve ilköğretim sistemi için temel sorunlar ve çözüm öerileri. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
Özdoğan, B. (2004). Çocuk ve Oyun. Ankara: Anı Yayıncılık.
Özgan, H. (2009). An Evaluation Related with Preschool Education in Turkey. World Applied Sciences Journal, 7(3),312-319.
Parra, A. ve Oliva, A. (2009). A longitudinal research on the development of emotional autonomy during adolescence. The Spanish Journal of Psychology, 12(1), 66-75.
Pomerantz, E. M. and Ruble. D. N. (1998). The role of maternal control in the development of sex differences in child self-evaluative factors. Child development. 69(2), 458-78. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/ pubmed/ 9586219
Ryan, R., & J. Connell. (1989). Perceived locus of causality and internalization: examining reasons for acting in two domains. Journal of Personality and Social Psychology, 57.
Ryan, R. M.,& Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55, 68–78.
Ryan. R. M., La Guardia, J. Solky-Butzel, J., Chirkov, V., & Kim, Y. (2005). On the interpersonal regulation of emotions: emotional reliance across gender, Relationships and Cultures. 12.
Ryan, R. M. & Lynch, J. H. (1989). Emotional autonomy versus detachment: Revisiting the vicissitudes of adolescence and young adulthood. Child Development, 60, 340–356.
Sessa, FM, Steinberg L. (1991). Family structure and the development of autonomy during adolescence. J. Early Adolescence, 11, 38- 55.
Steinberg L. (1993). Autonomy, conflict, and harmony in the family relationship. In S. S. Feldman, & G. R. Elliott (Eds.). At the threshold: The developing adolescent. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Steinberg, L. ve Silverberg, S. B. (1986). The vicissitudes of autonomy in early adolescence. Child Development, 57, 841- 851.
Steinberg, S. (2007). Ergenlik (F. Çok, Çev.), Ankara: İmge Kitabevi.
Schwartz, S. (1974). “A Survey of Guiding Principles”. The Nature of Human Values by Rokeach. Sciences New Series, 186, 436-437.
Şahin, Z. (2009). Çocukların Psiko-Sosyal Problem Çözme Becerisinin Çeşitli Değişkenler Açısından Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi.Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
Toepfer, S.M. (2001). A Multi-Method Anaysis of Family Systems: Emotional Autonomy in Young Adulthood as Related to Oral Dependency, Family Intrusiveness, and Perceived Social Support (Doctoral dissertion). The Ohio State University, Ohio. Retrieved from https://etd.ohiolink. edu/
Tok, Ş. (2011) Sınıf yönetimi içinde öğretimin yönetimi. H. Kıran (Ed.), 83-123, Ankara: Anı Yayıncılık.
Torrence, M. ve Chattin-Mcnichols, J. (2005). “Montessori Education Today”, (Eds. Jaipaul L. Roopnarine ve James E. Johnson), Approaches To Early Childhood Education içinde, (4th Edition), New Jersey: Pearson Merrill Prentice Hall, s. 363-391.
Van Manen, M. (1990). Researching lived experience. New York: SUNY Press.
Wehmeyer, M (1999). A Functional model of self-determination: describing development and implementing instruction. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 14(1), 53-62.
Yavuzer, H. (1998). Ana-baba ve çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yavuzer, H. (2017). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Yeşil, R. (2003). Sorumluluk bilincinin gelişmesine okul ve ailenin etkisi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, Mart(9), 175-183.
Yılmaz, G. (2018). Okul Öncesi Öğrenme Ortamlarında Çocuğun Özerkliğini Geliştirmek: Öğretmen ve Çocukların Görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
Yılmaz, G. ve Ölçer, S. (2018). Okul öncesi eğitiminden yararlanan altı yaş çocuklarında özerklik algısı. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5. Uluslar arası Okul Öncesi Eğitim Kongresi Özel Sayısı, 22(3), 176-207. http://dergipark.gov.tr/tsadergisi/ adresinden erişilmiştir.
Yılmazer, Y. (2007). Anne-Baba Tutumları ile İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Okul Başarısı ve Özerkliklerinin Gelişimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Zembat, R. (2003). Okul öncesi programı uygulama rehberi: Ne yapıyorum? Neden yapıyorum? Nasıl yapmalıyım?, İstanbul: Ya-Pa yayınları.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Yazarlar, makale Journal of Awareness’de yayınlanmak üzere kabul edildiğinde.makalenin içeriğindeki tüm telif haklarını, Rating Academy Ar-Ge Yazılım Yayıncılık Eğitim Danışmanlık ve Organizasyon Ticaret Ltd. Şti’ne devrederler. Yazarlar, patent hakları gibi telif hakkı dışındaki tüm mülkiyet haklarını saklı tutar.
Bu makalede yazar olarak listelenen herkes çalışmaya önemli, doğrudan, entelektüel katkılar yapmış olmalı ve bunun için kamu sorumluluğu almalıdır.
Bu makale daha once yayınlanmamış ve başka dergilerde yayınlanmak üzere gönderilmemiştir.