ÇANAKKALE İLİNDE SAĞILAN KOYUN SAYISI, SÜT ÜRETİMİ, DOLAR KURU VE ALTIN FİYATI İLİŞKİSİ: ARDL BOUND TESTİ YAKLAŞIMI

Özet

Bu çalışmada, Çanakkale ilinde, 1991-2017 döneminde, sağılan koyun sayısı, koyun sütü üretimi, dolar kuru ve altın fiyatı arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Yapılan analizde, sağılan koyun sayısı, süt üretimi ve dolar kuru serilerinin birinci mertebeden durağan (stationary), altın fiyatı serisinin ise ikinci mertebeden durağan oldukları saptanmıştır. Bu nedenle, sözü edilen seriler arasındaki ilişki Bound testi ile araştırılmıştır. Araştırmada gecikme uzunluğu 4 olarak tespit edilmiştir. Uzun dönem tahmin edilen modelin ARDL(4,4,2,4) modeli olduğu belirlenmiştir. Bound testi sonuçlarına göre, koyun sütü üretimi ile sağılan koyun sayısı, dolar kuru ve altın fiyatı arasında uzun dönemli ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Hata düzeltme değişkeninin katsayısı -1.496 olarak tahmin edilmiştir. Koyun süt üretimi ile sağılan hayvan sayısı ve dolar kuru arasında uzun dönemde pozitif, süt üretimi ile altın fiyatı arasında uzun dönemde negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur.

Tanısal testler sonucunda belirleme katsayısı (R²) 0.999, düzeltilmiş belirleme  katsayısı (Adj. R²) 0.998 ve Akaike bilgi kriteri (AIC) 10.177 olarak tahmin edilmiştir. Heteroskedasticity testi sonucunda nR² test istatistiği 18.151 ve p=0.379>0.05 bulunduğundan modelde değişen varyans sorununun olmadığı ve modelin doğru kurulduğu anlaşılmıştır.