KİTLESEL GÖÇ HAREKETLERİ VE TÜRKİYE

Özet

İkinci Dünya Savaşından sonra ortaya çıkan en büyük kitlesel göç hareketi 2011 yılında Suriye
topraklarında başlayan çatışma nedeniyle ortaya çıkmıştır. Türkiye, bu nüfus hareketinden hem
yürüttüğü dış politika hem de Suriye’nin komşusu olması nedeniyle en çok etkilenen ülkelerden biri
olmuştur.
Türkiye, Afrika- Asya ve Orta Doğu’dan gelen göç dalgaları için, 1951 Cenevre Sözleşmesi hükümleri
aksine, “geçici koruma” statüsünü hukuksal anlamda hayata geçirmiştir. Mültecilik yerine kişilere
“geçici koruma” statüsünün verilmesinin sebebi, ülkesindeki olağan üstü koşulların sona ermesiyle
birlikte göç hareketinin menşe ülke topraklarına geri dönecekleri görüşüne dayanmaktadır. Ancak
Suriye’de savaşın 2011 yılından bu yana devam etmesi ve ne zaman biteceğine ilişkin belirsizliğin
sürmesi, geçici koruma altındaki kişilerin Türkiye’de yarattığı sosyo- ekonomik maliyetleri günden
güne arttırmaktadır.
Artan maliyetlerin karşılanması esnasında Türkiye, uluslararası toplum tarafından yalnız bırakılmış
ve kendine vaadedilen maddi destekler Türkiye’ye tam olarak ulaştırılmamıştır. Bu nedenle Türkiye,
“geçici koruma” altındaki bireylerin kendi toplumuna kazandırılması için bir takım çalışmalara
başlamıştır. Bu çalışmaların en önemli örneklerinden biri nitelikli göçmenlere vatandaşlık hakkı
verilmesidir. Ancak bu gibi düzenlemelerin hızlıca yapılması ve sadece nitelikli olan göçmenlere değil
tüm kitlesel göç hareketinin analiz edilmesi gözden kaçırılmaması gereken son derece önemli bir
unsurdur.

Çalışmamız kapsamında, Suriye’den gelen kitlesel göçün Türkiye’ye etkileri üzerine yapılmış
çalışmalar incelenmiştir. Bu çerçevede, 32 araştırma içerik analizine tabi tutulmuştur. Yapılan içerik
analizinde 236 kod elde edilmiş ve bu kodlardan 74 temaya ulaşılmıştır. Bu temalar Türkiye’nin sahip
olduğu güçlü ve zayıf yönler ile Suriyeli göçmenlerin ortaya çıkardığı fırsat ve tehditler bakımından
gruplandırılmıştır.
Çalışmada, Türkiye’nin Suriyeli göç akını karşısında olumsuz ve çok boyutlu bir etkilenmeye maruz
kaldığı, bu olumsuz etkinin düzelmesi için hukuksal ve yapısal bir takım tedbirlerin bir an önce
alınması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca geri dönme ilkesi yerine yürütülen bir politika yerine
entegrasyon fikrinin tartışılmasının ortaya çıkan sorunların çözümünde daha etkili olacağı
düşünülmektedir.