2008 KÜRESEL KRİZİNİN TURİZM İSTATİSTİKLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ÇOK DEĞİŞKENLİ İSTATİSTİKSEL TEKNİKLER VE TOPSIS METODU İLE ANALİZİ

Özet

Bu çalışmanın amacı, 145 ülkenin uluslararası turizm performansları sıralamasını üç temel göstergeyi (turizm harcamaları, turizm gelirleri ve gelen turist sayısı) ve 2008 küresel ekonomik kriz etkisini dikkate alarak değerlendirmektir. Çalışmada ülke grupları, Türkiye’nin bu gruplardaki yeri ve ülkelerin sıralaması Faktör Analizi, Kümeleme Analizi ve TOPSIS metodu ile 2006-2012 yılları arasındaki veriden hareketle değerlendirilmiştir. Ayrıca, Türkiye için analiz derinleştirilerek küresel krizin turizm firmaları mali oranlarına etkisi irdelenmiş ve analiz kapsamındaki turizm firmaları mali oranlar açısından performanslarına göre sıralanmıştır. Elde edilen bulgulara göre kriz öncesi ve sonrası dönem için, kümeleme analizine göre ülke grupları ve faktör analizine göre ülke sıralamaları birbiriyle uyumlu sonuç vermiştir. Faktör Analizine göre ilk sıralarda yer alan Fransa, Çin, ABD ve İspanya gibi ülkelerin TOPSIS metoduna göre de ilk 10’da yer aldığı görülmüştür. Türkiye’nin içinde bulunduğu küme kriz öncesi ve sonrası dönemde değişmemiş, bununla beraber hem Faktör Analizi hem de TOPSIS yöntemine göre kriz sonrası sıralaması yükselmiştir. Türkiye’deki turizm firmalarının mali oranlarının kriz sonrasında oynaklığının azaldığı görülmüştür.