İLKÖĞRETİM GÖRSEL SANATLAR DERSİ KAPSAMINDA GERÇEKLEŞTİRİLEN ARAŞTIRMALARA İLİŞKİN BİR İNCELEME

Özet

Sanat, insanlık tarihinin belki de başlangıcından bu yana her dönemde var olan bir olgu
olarak ifade edilmektedir. Her dönemde ve her toplumda farklı görünüm ya da türlerle ortaya çıktığı
gözlenen sanat ve sanatsal nitelikler eğitim yoluyla kazandırılabilmektedir. Zevk, duygu ve güzel
biçimler yaratmanın yanı sıra özgün, ortak, alternatif düşünceler üretmeyi öngören, yaratıcı bireyler
yetiştiren zihinsel etkinlikler süreci olarak tanımlanan sanat eğitiminin küçük yaşlardan başlayarak
gerçekleştirilmesi önemlidir. Sanatın ve sanat eğitiminin gerekliliği düşüncesi ile bugüne kadar 1948,
1968 ilkokul, 1972 ortaokul ve 1992, 2005 ilköğretim programlarında sanat eğitimi yer almıştır.
Programlarda gerçekleştirilen uygulamaların yanı sıra bu alana ilişkin gerçekleştirilen
araştırmaların incelenerek program geliştirme boyutuna katkı sağlama üzerine odaklanan bu
araştırmanın temel amacı, Türkiye’de 1948 ilkokul programından günümüze kadar uygulamada yer
alan Görsel Sanatlar (Resim-İş) dersi kapsamında 2005 ve 2016 yılları arasında gerçekleştirilen
lisansüstü eğitim tezlerini ve yine bu derse ilişkin olarak yayımlanmış makaleleri belirlenen kriterler
yönünden incelemektir. Bu çalışma ile bundan sonra Görsel Sanatlar dersine ve bu dersin öğretimi
konusunda gerçekleştirilmesi düşünülen araştırmalara ışık tutmak ve ilköğretimde sanat eğitiminin
önemini ortaya çıkarabilmek bakımlarından fayda sağlanacağı düşünülmektedir.
Araştırmanın evrenini Türkiye’de yeni programın uygulamaya konulduğu 2005 yılından
başlayarak Görsel Sanatlar dersi ile ilgili tamamlanmış lisansüstü eğitim tezleri ve makaleler
oluşturmaktadır. Araştırmanın İlköğretim Görsel Sanatlar dersi olarak belirlenmiş olması ve bazı
tezlerin erişime açık olmamasından kaynaklı olarak araştırmanın örneklemini 2005 yılından 2016
yılına kadar tamamlanmış olan 36 adet lisansüstü eğitim tezi (28 yüksek lisans ile 8 adet doktora tezi)
ile ULAKBİM’de taranan konuyla ilgili 7 adet makale oluşturmuştur. Bu araştırmanın verileri tarama
modelinde, doküman incelemesi yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. İncelemeler sonucunda yapılan
araştırmaların yıllara göre homojen dağılım oluşturmadığı, araştırmaların daha çok 2006, 2010 ve 2011 yıllarında sayıca artış gösterdiği, doktora düzeyinde çalışmaların daha az gerçekleştirildiği, yine
araştırmaların sayıca önemli bir bölümünde nitel araştırma yönteminin kullanıldığı, tez
danışmanlarının genelde tek ve Yrd. Doç. Dr unvanına sahip oldukları ve en çok dersin öğretimine
yönelik araştırmalar yapıldığı belirlenmiştir. Ulaşılan bulgu ve sonuçlara dayalı olarak lisansüstü
çalışmalarda alana katkı sağlayacak deneysel araştırmalara da yer verilmesi, bu alanda yapılan
tezler belli aralıklarla değerlendirilmesi ve ileride yapılacak çalışmalara katkı sağlayacak yayınlar
üretilmesi önerilmiştir.