Mekânsal kalite unsuru ve kullanıcı beklentileri: Taksim Meydanı ve çevresi
Özet Görüntüleme: 49
/ 
PDF İndirme: 44
DOI:
https://doi.org/10.26809/joa.2376Anahtar Kelimeler:
Kentsel Mekân Kalitesi- Yaya Alanları- Kentsel Donatı Elemanları- Taksim MeydanıÖzet
Kentin kamusal mekânlarındaki deneyimler ve sosyal ilişkiler, kent kültürünün üretimini oluşturmaktadır. Kentin geçmişine dair izler taşıyan bu mekânlar toplumun hafızasıdır. Ancak, hızlı kentleşme ve artan taşıt kullanımına ilişkin düzenlemelerle birlikte yayalar ikinci plana atılmış ve bu sorunun çözümüne yönelik yayalaştırma çalışmaları dünya çapında ivme kazanmıştır. Bu süreçte, yaya mekânlarında tasarım ilkeleri belirlenerek yayaların fiziksel, algısal ve sosyo-psikolojik sorunlarının giderilmesi hedeflenmiştir. İnsanların mekân içinde kendilerini daha iyi hissetmeleri ve geçirdikleri zamanın kaliteli olması için mekânın yaya odaklı olması önemlidir. Çalışmada, meydanların ve yaya akslarının tasarımına yön veren faktörleri, kalite kriterlerini, donatı elemanlarının tasarım ilkelerini inceleyerek Taksim Meydanı ve yakın çevresinin kullanıcılar tarafından nasıl algılandığını, hangi mekânsal elemanların ön plana çıktığını araştırmak amaçlanmıştır. Bu kapsamda, nitel verileri elde etmek ve mekânsal kalite için araştırma yöntemi olan literatür taraması yoluyla veri analizi yapılmış, nicel verileri elde etmek için ise gözlem ve anket (sorgulama) yöntemi kullanılmıştır. Bu doğrultuda, kullanıcı memnuniyetini etkileyen faktörler araştırılmış ve mekâna yönelik kullanıcı algılarını ölçmek adına açık uçlu sorular sorulmuştur. Sonuç olarak, Taksim Meydan ve yakın çevresi kentsel tasarım ilkeleri mekânsal kalite açısından değerlendirilmiştir. Dolayısıyla, yayaların hem fiziksel, hem algısal, hem de psiko-sosyal açıdan olumsuz etkilendiği gözlemlenmiş ve elde edilen veriler dikkate alınarak donatı unsurlarının yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmanın bölgede yapılması planlanan, yaşam ve mekân kalitesinin iyileştirilmesine yönelik kentsel tasarım projelerine katkı olabileceği düşünülmektedir.
İndirmeler
Referanslar
AKYOL, E. (2006). Kent Mobilyaları Tasarım ve Kullanım Süreci. Y. Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
AKMAN, ÇINAR, E. (2012). Fiziksel Mekân ve Güvenlik Algısı: İstanbul Boğaziçi Öngörünüm Alanı. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü.
AKSU, V. (1998). Kent Mobilyalarının Yer Aldıkları Mekânlara Etkileri Üzerine-Trabzon Kenti Örneği-Bir Araştırma. Y. Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü.
AKSU, Ö.V., DEMİREL, Ö. & BEKTAŞ, N. (2011). Trabzon Kenti İlköğretim Okul Bahçelerinde Donatı Elemanları Üzerine Bir Araştırma. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, Cilt 1, No:3, 243-254.
AKYOL, E. (2006). Kent Mobilyaları Tasarım ve Kullanım Süreci. Y. Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
ALTUNBAŞ, U. (2006). Kent Merkezlerinde Yayalaştırmanin İşlevsel Değişimi Üzerine Etkileri: İstiklal Caddesi Örneği. Y. Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
AMINDE, H.-J. (2005). Plaetze in der Stadt Heute, Lehrbausteine Staedtebau - Basiswissen Für Entwurf und Planung. Universitaet Stuttgart, 4. Auflage, ISBN: 3-930548-19-4.
ANDERS, G. (1998) Stadt der Öffentlichkeit - Zum Stadtbau. Haag+Herchen
ARCAN, E.F. & EVCİ, F. (1992). Mimari Tasarıma Yaklaşım. I. Bina Bilgisi Çalışmaları. İki Yayınevi, İstanbul.
ARU, K. A. (1965). Yayalar, Taşıtlar: Şehir Dokusunda Yeni Ulaştırma Düzenleri. İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi.
ATABEK, S. Y. (2009). İstanbul Kıyılarında Mekansal Dönüşüm: Güncel Projelerden Örnekler. Doktora Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
ASHBY, M., JOHNSON, K. (2004). Materials and Design. Elsevier Buttetworth Heinemann, London.
AYIK, C. (2016). Samsun Kent Merkezi Yaya Mekânları Estetiği. I.Ulusal Kent Estetiği Sempozyumu, 25-27 Mayıs 2016.
AYKUT, F. (1997). Dış Mekan Kentsel Donatı Elemanlarında Ahşap Malzeme Kullanımı: Bartın Belediye Parkı Örneği. Y. Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
AYYILDIZ, S. (1996). Akçaabat Geleneksel Konutları ve K.T.Ü. Lojmanlarındaki Yaşama Mekanlarının “Ferahlık” Faktörü Açısından İncelenmesi. Y. Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
BİROL G. (2007). Balıkesir Kent Merkezinde Yaya Ol(ama)mak. Megaron Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi Dergisi.
CEMALİ, A. L. (2011). Kentsel Kamusal Mekânda Yaya Hareketi: Bağdat Caddesi Örneği. Y. Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
ÇALIŞKAN, M. (2011). Kamu Yararı Bağlamında Kamusal Mekanlarda Bir Yayalaştırma Örneği: Eminönü Tarihi Yarımada (Hobyar Mahallesi Ve Çevresi) Yayalaştırma Projesi. Y. Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
ÇERMİKLİ, B. (2009). Yaya Bölgelerinde Kullanım Analizi Üzerine Bir Araştırma Beyazıt Meydanı ve Çevresi Örneği. Y. Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
ÇÖL D. (2004). Kentsel Ulaştırmada Yaya Alanları, İstanbul Avcılar-Marmara Caddesi Yayalaştırma Projesinin İncelenmesi. Y. Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
DANİELEWSKİ, G. (1976). Wo der Fussgaenger König ist. Düsseldorf.
DASCALU, D.M. (2011). Landscape Effects of Urban Furniture Tectures. Bulletin UASVM Horticulture 68(1), 324-331.
DEMİR, S. (1999). Yaya Bölgelerinin Kent İçin Önemi, Kente Katkıları ve Ankara’da ki Yaya Bölgelerinin İncelenmesi. Y. Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
DÖLLÜK, G. (2005). Yayalaştırılmış Sokakların Kent Peyzajına Katkısı. Y. Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
EMBARQ TÜRKİYE. (2014). İstanbul Tarihi Yarımada Yayalaştırma Projesi. (www.embarqturkiye.org)
ERTAŞ, D.G. (2007). Yapısal Özelliklerin Endüstri Ürünleri Tasarımına Etkileri. Doktora Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
ERTAŞ, D.G. & BAYAZIT, N. (2004). Strüktür ve Malzeme Özelliklerinin Endüstriyel Ürün Tasarımına Etkisi. 2. Ulusal Yapı Malzemesi Kongresi, TMMOB Mimarlar Odası Organizasyonu. İ.T.Ü.
GROßE, C. & BÖHMER J. (2019). Radverkehr in Fussgaengerzonen, FHE Erfurt University
GÜLGÜN, B. & ALTUĞ, İ. (2006). Izmir Kıyı Bandı Uygulamalarında Ergonomik Standartlara Uygunluğun Değerlendirilimesi Üzerine Bir Araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43 (1), 145-156.
GÜLTİKEN, T. (2010). Yayalaştırılmış Sokakların Kentsel Mekanda Başarısının Değerlendirilmesi İstanbul – Beyoğlu / İstiklal Caddesi Örneği. Y. Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
HABERMAS, J. (1997). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. (Çev: Bora T. – Sancar M.) İletişim.
İNCEOĞLU M. & AYTUĞ A. (2009). Kentsel Mekânda Kalite Kavramı. Megaron, Cilt Vol.4, sayı.3
İSKENDEROĞLU, L. & GÖĞEBAKAN, Y. (2022). Sanat, Mekân ve Bellek. Electronic Turkish Studies, Vol. 17 Issue 3, p511-521.
İŞİT DEMİRALP N. (2019). Yaya Hareketleri Ve Mekân İlişkilerinin İrdelenmesi: Samsun Kurtuluş Yolu Ve Yakin Çevresi Örneği. Y. Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
KAPLAN, H. & ACUNER, A. (2005). Ankara'da Yayalaştırma Sorunsalı: Yaya Alanlarının Yasal Çerçeve ve Yerel Yönetimlerin Rolü Kapsamında Değerlendirilmesi. Planlama Dergisi, Sayı:4.
KAVİ, F. (2003). İstanbul’daki Yaya Yolu Düzenlemelerinin Bitkisel Tasarım Açısından Değerlendirilmesi. Y. Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
KOEPF, H. & BİNDİNG G. (2005). Bildwörterbuch der Architektur. Band 194, Kröner.
KORKUT, A.B., ŞİŞMAN, E.E. & ÖZYAVUZ, M. (2010). Peyzaj Mimarlığı. Verda Yayıncılık.
KUNTAY, O. (2008). Yaya Mekanı. Ankara, 2. Baskı.
KUŞKUN, P. (2002). Erzurum Kent Bütününde Donatı Elemanlarının Kullanımı Üzerine Bir Araştırma. Y. Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
LYNCH, K., (1984). Good city form, Cambridge, Mass.: MIT Press.
ŞİŞMAN, E.E & YETİM, L. (2004). Tekirdağ Kentinde Donatı Elemanlarının Peyzaj Mimarlığı Açısından İrdelenmesi. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 5(19), 43-51.
ÖNLÜ, N. (2010). Tasarımda Yaratıcılık ve İşlev. http://e-dergi.atauni.edu.tr/index.php/SBED/article/ viewFile/90/84 (Erişim Tarihi: 17.08.2023).
ÖZCAN, A. (2013). Yaya Alanlarının İşlevsel Kullanımının Altındağ İlçesi’nde İrdelenmesi. Y. Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
ÖZSEL, S.B. (2009). Bina Kentsel Mekân Arayüz Özelliklerinin Kentsel Yaya Mekânlarına Etkisi. Y. Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
ÖZÜER, O. M. (2004). İnsana İlişkin Veriler Işığında Mimari Tasarım ve Öne Çıkan Mekânsal Kavramlar. Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
PAKDİL, F. (2001). Yaşlı ve Özürlüler İçin Kentsel Alanların Tasarımı, 1. Uluslararası Kent Mobilyaları Sempozyumu, İstanbul, İSTON Yayını.
PEHLİVAN, İ. (2015). Yaya Bölgelerinin Kentsel Peyzaj Planlama ve Tasarım Açısından İncelenmesi: Düzce İstanbul Caddesi Örneği. Y. Lisans Tezi. Düzce Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
PESCH, F. & WERRER, S. (2010). “Der öffentliche Raum”, Lehrbausteine Staedtebau - Basiswissen für Entwurf und Planung, Universitaet Stuttgart, 6. Auflage, ISBN: 978-3-930548-27-9.
RUBENSTEİN, H.M. (1992). Pedestrian Malls, Streetscapes, And Urban Spaces. John Wiley & Sons Inc. New York.
SEMSROTH K. & WACHTEN K. (1997). Die fragwürdige Zukunft der Stadtplätze in Europa - der vernachlässigte Lebensraum. Die Waage, Zeitschrift der Grünenthal. Aachen. Band 36, Nr.1, 8-14.
ŞENKAYNAK., P. (2010). Yaya Bölgelerinin Kentsel Peyzaj Planlama Açısından Önemi ve İstanbul’daki Bazı Örneklerin İncelenmesi. Y. Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
ŞENTÜRER, A. (1995). Mimaride Estetik Olgusu. İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi.
UZ, V. E. & KARAŞAHİN, M. (2004). Kentiçi Ulaşımda Bisiklet. Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi, 429 (49/2004-1), 41-46.
URL-1, https://www.calculator.net/sample-size-calculator.html (Erişim Tarihi:10.04.2024).
URL-2, https://tr.wikipedia.org/wiki/Taksim (Erişim Tarihi:11.10.2023).
URL-3, https://gehlpeople.com (Erişim Tarihi: 22.09.2023).
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Holistence Publications
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Yazarlar, makale Journal of Awareness’de yayınlanmak üzere kabul edildiğinde.makalenin içeriğindeki tüm telif haklarını, Rating Academy Ar-Ge Yazılım Yayıncılık Eğitim Danışmanlık ve Organizasyon Ticaret Ltd. Şti’ne devrederler. Yazarlar, patent hakları gibi telif hakkı dışındaki tüm mülkiyet haklarını saklı tutar.
Bu makalede yazar olarak listelenen herkes çalışmaya önemli, doğrudan, entelektüel katkılar yapmış olmalı ve bunun için kamu sorumluluğu almalıdır.
Bu makale daha once yayınlanmamış ve başka dergilerde yayınlanmak üzere gönderilmemiştir.
