“Ahlaki olanı düşünmeyi düşünmek”: bilinçli farkındalık, üstbiliş ve ahlaki üst biliş arasındaki ilişkilere yönelik bir model
Özet Görüntüleme: 266
/ 
PDF İndirme: 387
DOI:
https://doi.org/10.26809/joa.6.3.03Anahtar Kelimeler:
Bilinçli farkındalık,- üstbiliş- ahlaki üstbiliş- ahlaki farkındalıkÖzet
İnsanın ayırt edici yönü sahip olduğu bilişsel kapasitedir. Bu bilişsel kapasitesi ile medeniyetler kurmuş ve ahlaki sistemler geliştirmiştir. Farkındalık bu bilişsel özellikler arasında merkezi bir konumdadır. Kendisinin ve çevresinin farkında olan insan bu sayede düşüncelerini bilebilir, izleyebilir ve düzenleyebilir. Bu çalışma bu bilişsel özellikleri ahlaki bağlamda ele almaktadır. Bu doğrultuda üstbilişin bilinçli farkındalık ve ahlaki üstbiliş arasındaki aracı rolüne dair bir model önerilmiştir. Araştırmanın katılımcıları çoğunluğu üniversite öğrencisi 220 kişiden oluşmaktadır. Araştırmanın anket ve soruları katılımcılara çevrimiçi olarak ulaştırılmıştır. Modelin test edilmesinden elde edilen bulgular bilinçli farkındalığın ahlaki üstbilişe üstbiliş aracılığıyla katkı sağladığına işaret etmektedir. Bununla birlikte bilinçli farkındalık ile ahlaki üstbiliş arasında doğrudan ilişki bulunmamaktadır. Bulgular; çalışmanın literatüre katkısı, sınırlılıkları ve gelecekteki çalışmalar için çıkarımlar ekseninde tartışıldı.
İndirmeler
Referanslar
AKARSU, B. (1975). Felsefe terimleri sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları.
ARSLANTÜRK, G. & HARPUT, D. (2020, çevrimiçi görünüm). Prosociality, religiosity and values in adolescence: comparing the impact of religious and general schooling in Turkey. Journal of Beliefs & Values, 1-15. https://doi.org/10.1080/13617672.2020.1848150
BATSON, D. (2011). Altruism in Humans. Oxford University Press.
BROWN, K. W. & RYAN, R. M. (2003). The benefits of being present: mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 822–848.
BUTTERFİELD, K. D., TREVİÑO, L. K. & WEAVER, G. R. (2000). Moral awareness in business organizations: Influences of issue related and social context factors. Human Relations, 53(7), 981–1018.
CARTWRİGHT-HATTON, S. & WELLS, A. (1997). Beliefs about worry and intrusions: The Meta-Cognitions Questionnaire and its correlates. Journal of Anxiety Disorders, 11(3), 279-296.
CHERUVALATH, R. (2019). Does studying ‘ethics’ improve engineering students’ meta moral cognitive skills? Sci Eng Ethics, 25, 583–596, https://doi.org/10.1007/s11948-017-0009-x
ÇATAK, P. D. (2012). The Turkish version of mindful attention awareness scale: Preliminary findings. Mindfulness, 3,1–9.
ÇELİK İ. & SARIÇAM, H. (2018, Mart). Ahlaki Üstbiliş Ölçeği: Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İKSAD 1. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Mardin, Türkiye. https://doi.org/10.13140/RG.2.2.19068.85126
DARLEY, J. M., & BATSON, C. D. (1973). " From Jerusalem to Jericho": A study of situational and dispositional variables in helping behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 27(1), 100-108.
DRUMWRIGHT, M., PRENTICE, R. VE BİASUCCI, C. (2015). Behavioral Ethics and teaching ethical decision making. Journal of Innovative Education, 13(3), 431-458.
DURUK, Ü., FIRAT, E. & AKGÜN. A. (2020). Turkish Moral Metacognition Scale (TMMS): The study of adaptation, validation and reliability. International Online Journal of Educational Sciences, 12 (3), 153-163.
GOLDSTEIN, E. B. (2013). Bilişsel psikoloji (çev. O. Gündüz). Kaknüs Yayınları.
HAYES, A. F. (2018). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach (2nd edition). The Guilford Press
LANGER, E. (2007). “Mindfulness and mindlessness”. R. F. Baumeister ve K. D. Vohs (Ed.), Encyclopedia of Social Psychology içinde (s. 572-574). SAGE Publications.
MACLIN, O. H. (2007). “Metacognition”. R. F. Baumeister ve K. D. Vohs (Ed.), Encyclopedia of Social Psychology içinde (s. 564-566). SAGE Publications.
MATSUMOTO, D. (2009). The cambridge dictionary of psychology. Cambridge University Press
MCMAHON, J. M. & GOOD, D. J. (2015). The Moral Metacognition Scale: Development and validation. Ethics & Behavior, 26(5), 357-394. Doi:10.1080/10508422.2015.1028548
NARVAEZ, D. (2010). Moral Complexity. Perspectives on Psychological Science, 5(2), 163–181. https://doi.org/10.1177/1745691610362351
RUEDY, N. E. & SCHWEITZER, M. E. (2010). In the moment: The effect of mindfulness on ethical decision making. Journal of Business Ethics, 95(1), 73-87.
SAROGLOU, V., PICHON, I., TROMPETTE, L., Verschueren, M. & Dernelle, R. (2005). Prosocial behavior and religion: new evidence based on projective measures and peer ratings. Journal for the Scientific Study of Religion, 44(3), 323-348. https://doi.org/10.1111/j.1468-5906.2005.00289.x
SCHWARTZ, S. H. (1977). Normative influences on altruism. L. Berkowitz (Ed.), Advances in Experimental Social Psychology içinde (s. 221-278). Academic Press.
SÖNMEZ, S., SARIÇAM, H. & ÇELİK İ., (2018, Mart). Ahlaki üstbiliş, makyavelist kişilik ve maneviyat arasındaki ilişki. Uluslararası Bilim ve Eğitim Kongresi, 23-25 Mart, Afyon, Türkiye.
STREET, M. D., DOUGLAS, S. C., GEİGER, S. W. & MARTİNKO, M. J. (2001). The impact of cognitive expenditure on the ethical decision-making process: The cognitive elaboration model. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86(2), 256–277. https://doi.org/10.1006/obhd.2001.2957
TOSUN, A. & IRAK, M. (2008). Üstbiliş ölçeği-30'un Türkçe uyarlaması, geçerliği, güvenirliği, kaygı ve obsesif-kompülsif belirtilerle ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(1), 67-80.
VANDENBOS, G. R. (2015). APA dictionary of psychology. American Psychological Association.
ZHAO, X., LYNCH JR, J. G. & CHEN, Q. (2010). Reconsidering Baron and Kenny: Myths and truths about mediation analysis. Journal of Consumer Research, 37(2), 197-206.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2021 Holistence Publications
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Yazarlar, makale Journal of Awareness’de yayınlanmak üzere kabul edildiğinde.makalenin içeriğindeki tüm telif haklarını, Rating Academy Ar-Ge Yazılım Yayıncılık Eğitim Danışmanlık ve Organizasyon Ticaret Ltd. Şti’ne devrederler. Yazarlar, patent hakları gibi telif hakkı dışındaki tüm mülkiyet haklarını saklı tutar.
Bu makalede yazar olarak listelenen herkes çalışmaya önemli, doğrudan, entelektüel katkılar yapmış olmalı ve bunun için kamu sorumluluğu almalıdır.
Bu makale daha once yayınlanmamış ve başka dergilerde yayınlanmak üzere gönderilmemiştir.
