İngiltere Emperyalizminin Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yansıması: Baltalimanı Ticaret Anlaşması
Özet Görüntüleme: 386 / PDF İndirme: 476
DOI:
https://doi.org/10.26809/joa.6.3.02Anahtar Kelimeler:
Merkantilizm- Sanayi Devrimi- Emperyalizm- İngiltere- Osmanlı İmparatorluğuÖzet
Merkantilizm ile başlayan ve sanayi devrimiyle devam eden süreçte Avrupa devletleri önemli üretim artışları kaydetmiştir. Sanayi devrimini başlatan İngiltere, artan üretimini pazarlayabilmek ve ihtiyacı olan hammaddeleri alabilmek için dış pazarlara açılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu pazarının İngiltere’ye mesafesinin kısa olması ve imparatorluğun yoğun nüfusu, İngiltere için cazip koşullar olarak öne çıkmıştır. Merkantilizm döneminde Osmanlı sermayesinin aşınmış olması ve kapitülasyon anlaşmaları nedeniyle ekonomik yapı güçsüz düşmüştür. Bu nedenle Osmanlı ekonomisi sanayi devrimine savunmasız yakalanmıştır. Siyasi koşulların da uygun hale gelmesiyle 1838 yılında İngiltere ile Osmanlı İmparatorluğu arasında Baltalimanı Ticaret Anlaşması imzalanmıştır. Bu çalışmanın amacı anlaşmaya giden sürecin mekanizmalarını ortaya koymak ve anlaşmanın sonuçlarını analiz etmektir. Anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle Osmanlı yerli üretimi çökmüştür. Ayrıca Osmanlı ekonomisi dışa bağımlı bir hale gelmiş ve borç batağına girmiştir. Bu çerçevede anlaşmanın Avrupa finans kapitali açısından sonuçları da analiz edilmiştir. Anlaşmayla Osmanlı’nın değişen siyasal yapısının ortaya
konması bu çalışmanın diğer bir çıktısını oluşturmuştur. Baltalimanı Ticaret Anlaşması’nın tarihsel süreç içinde neden ve sonuçlarının ortaya konmasıyla günümüzün küreselleşen ekonomik dünyasına ışık tutulması amaçlanmıştır.
İndirmeler
Referanslar
ACARTÜRK, E ve KILIÇ, R . (2011). Osmanlı Devletinde Kapitülasyonların İktisadi ve Siyasi Perspektiften Analizi, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 29(2) , 1-21, Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/huniibf/issue/7865/103707
ADDA, J. (2002), Ekonominin Küreselleşmesi (1.Baskı), İletişim Yayınları, İstanbul
AKŞİN, S. (2000). Siyasal Tarih, Osmanlı Devleti (1600-1908), Cilt 3, Cem Yayınevi, İstanbul
AVCIOĞLU, D. (1969). Türkiye’nin Düzeni, Dün, Bugün, Yarın, Bilgi Yayınevi, Ankara
AYDIN, A .(2021). Türkiye Ekonomisinde İhracat ve Gayri Safi Yurt İçi Hasıla Arasındaki Uzun Dönem İlişkisi. Bucak İşletme Fakültesi Dergisi, 4(1), 30-62. DOI: 10.38057/bifd.865548
AYGÜN, N. (2017). Avrupa Emperyalizminin Aşamaları: Osmanlı Akdeniz’inde Avrupa Ticareti (1700-1830) . Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 1(2) , 3-17 . Retrieved from http://aseddergi.aksaray.edu.tr/en/pub/issue/39720/470459
BASKICI, M. M. (2005). 1800-1914 Yıllarında Anadolu'da İktisadi değişim, Turhan Kitabevi, Ankara
BAYRAM, S. (2012). Osmanlı Devleti’nde Ekonomik Hayatın Yerel Unsurları: Ahilik Teşkilatı ve Esnaf Loncaları, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayfa. 21-40
BERKES, N. (2013). Türkiye İktisat Tarihi, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul
CLARK, E.C.(2006), “Osmanlı Sanayi Devrimi”, Halil İnalcık, Mehmet Seyitdanlıoğlu (Ed.), Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Phoenix, Ankara, 499-512.
ÇADIRCI, M. (1997), Tanzimat Döneminde Anadolu Kent’lerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı (2. Baskı), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
ÇAVDAR, T. (1970), Osmanlıların Yarı-Sömürge Oluşu (1. Baskı), Ant Yayınları, İstanbul.
DEMİR, R.A. ve KURT, A.S. (2020). “Dış Ticarette Korumacılık ve Ülkelerin Gelişmişlik Düzeyine Etkileri”. ulakbilge, 47: s. 381–399. doi: 10.7816/ulakbilge-08-47-01
DURA, C. Ve ALTIPARMAK, A. (2000), 1838 Osmanlı – İngiliz Ticaret Anlaşması: Nedenleri ve Sonuçları, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 16, Sayfa 17-30
EŞİYOK, B. (2014). Osmanlı İmparatorluğu'nun Dünya Ekonomisine Eklemlenmesinde Bir Dönüm Noktası:1838 Serbest Ticaret Anlaşması, Mülkiye Dergisi , 34 (266) , 67-108 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/mulkiye/issue/267/573
FREEMAN, C. ve SOETE, L. (2003), Yenilik İktisadı (1.Basım), Ergün Türkcan (Çev.), TÜBİTAK Yayınları, Ankara.
GÖÇEK, F.M. (1999), Burjuvazinin Yükselişi İmparatorluğun Çöküşü Osmanlı Batılılaşması ve Toplumsal Değişme (1. Baskı), Ayraç Yayınevi, Ankara
GÖKBUNAR, A. (2007). Celali Ayaklanmalarının Maliye Tarihi Açısından Değerlendirilmesi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (1) , 1-24. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/yonveek/issue/13686/165616
GÜNEŞ, Y . (2006). Merkantilizmin Ortaya Çıkışı . Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (15) , 1-23 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/esosder/issue/6129/82200
HAFTER, D. M. (1964) Critics of Mercantilism in France: 1751-1789: The Industrial Reformers. Yayınlanmamış doktora tezi. Yale University, New Haven.
HOBSBAWN, E.J. (1987), Sanayi ve İmparatorluk, Y.Gülerman ve A. Ersoy (Çev.), Dost Yayınları, Ankara.
İNALCIK, H. (2000) İmtiyâzât. İslam Ansiklopedisi içinde (C.22, ss.245-252). Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul
JAGIC, S. (2010) Constantinople, 6 avril 1536, Revues plurielles http://www.revuesplurielles.org/_uploads/pdf/12/110/11
KARAKAYALI, H ve DİLBER, İ. (2010) Kuramlarda Büyüme ve Kalkınma. Manisa: Emek Matbaacılık ve Yayıncılık, 2010.
KARPAT, H. (2002), Osmanlı Modernleşmesi (1.Baskı), A. Zorlu Durukan, Kaan Durukan (Çev.), İmge Kitabevi, Ankara
KAZGAN, G. (1993). İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi. İstanbul: Remzi Kitabevi
KAZGAN, H. (1981), Sanayi Tarihi, İTÜ Matbaası, İstanbul
KAZGAN, H. (2005). Osmanlı’da Avrupa Finans Kapitali, Roma Yayınları Ekonomi Dizisi, Ankara.
KEYDER, Ç. (2008). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, İletişim Yayınları, İstanbul.
KIRAY, E. (1995). Osmanlı’da Ekonomik Yap ve Dış Borçlar, 2. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul
KÖYMEN, O. (2007). Sermaye Biriktiren Osmanlı, Türkiye, Dünya, Yordam Kitap, İstanbul
KÜTÜKOĞLU, M. (1974). Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri I (1580-1838) (1. Baskı), Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara
MAILLET, J. (1983). 18. Yüzyıldan Bugüne İktisadi Olayların Evrimi, Çeviren: Ertuğrul Tokdemir, Remzi Kitabevi, İstanbul
MEMİŞ, N. (2008). 19. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’nda Ekonomik Yapı ve Dış Ticaret, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi s.59-110, Erzurum
ORTAYLI, İ. (1990). “Tanzimat Devri Basını Üzerine Notlar”, Cahit Talas’a Armağan, Mülkiyeliler Birliği Yayınları 9, 397-404.
ÖNSOY, R. (1988), Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayi ve Sanayileşme Politikası (1.Baskı), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
ÖZVAR, E. (2003). Osmanlı Maliyesinde Malikane Uygulaması, Kitabevi Yayınları, İstanbul
PAMİR, A. (2002). Kapitülasyon Kavramı ve Osmanlı Devleti’ne Etkileri, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi - dergipark.org.tr 79-120
PAMUK, Ş. (1983). Osmanlı Zanaatlarının Yıkılışı: Pamuklu Tekstil Örneği, 1826–1913, Toplum ve Bilim, 23, 75-99.
PAMUK, Ş. (1994), Osmanlı Ekonomisinde Bağımlılık ve Büyüme 1820-1913, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul
PAMUK, Ş. (2009). Osmanlıdan Cumhuriyete Küreselleşme, İktisat Politikaları ve Büyüme (Seçme Eserleri II) (2 b.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul
PAMUK, Ş. (2015). Osmanlı-Türkiye İktisadî Tarihi 1500-1914. İstanbul: İletişim Yayınları.
ROBERTS, R. D. (2013) Bir Serbest Ticaret ve Korumacılık Öyküsü. Çev. Mustafa Acar. Ankara: Liman Kitapları.
TABAKOĞLU, A. (2016). Osmanlı Mali Tarihi, Dergah Yayınları, İstanbul
TEKELİ, İ. ve İLKİN, S. (1999). Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretim Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü (2. Baskı), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara
TEZEL, Y.S. (1994). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi (3.Baskı), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul
TİMUR, T. (1985). “Osmanlı Devleti, İngiltere ve Rusya; 1838 Ticaret Anlaşmasını Doğru Değerlendirdik mi?”, Yapıt, 10, 4-26
WALLERSTEIN, I. (1979). “The Ottoman Empire and The Capitalist World-Economy: Some Questions for Research”, Fernand Braudel Center Review, 2(3), 389-398.
YALÇIN, E (2015). Şark Meselesi ve Emperyalistlerin Türk Politikası, Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (4), 0-0, Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/iisbf/issue/27277/287162
YARDIMCI, M.E., OFLAZ, E., MENECLER, O. (2020), Tarihsel Süreçte İltizam Sisteminin Sosyoekonomik Etkileri; Devlet Erkinin Kişisel Kullanımı “Mültezim”, Düzce İktisat Dergisi, 1(1), 57-68.
YERASIMOS, S. (1977), Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye Bizans’tan Tanzimat’a (3.Baskı), Cilt 1, Gözlem Yayınları, İstanbul.
YILDIRIM, İ. (2001), Ondokuzuncu Yüzyıl Osmanlı Ekonomisi Üzerine Bir Değerlendirme (1838-1918), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Fırat University Jurnal of Social Science Cilt: 11 Sayı: 2, Sayfa: 313-326
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2021 Holistence Publications
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Yazarlar, makale Journal of Awareness’de yayınlanmak üzere kabul edildiğinde.makalenin içeriğindeki tüm telif haklarını, Rating Academy Ar-Ge Yazılım Yayıncılık Eğitim Danışmanlık ve Organizasyon Ticaret Ltd. Şti’ne devrederler. Yazarlar, patent hakları gibi telif hakkı dışındaki tüm mülkiyet haklarını saklı tutar.
Bu makalede yazar olarak listelenen herkes çalışmaya önemli, doğrudan, entelektüel katkılar yapmış olmalı ve bunun için kamu sorumluluğu almalıdır.
Bu makale daha once yayınlanmamış ve başka dergilerde yayınlanmak üzere gönderilmemiştir.