COVID-19 pandemisinde Türkiye sağlık sisteminin örgütsel dayanıklılığı

Ersin Kocaman; Bahriye Terlemez; Adnan Baç

doi:10.15637/jlecon.2539

Yazarlar

Ersin Kocaman Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi / Türkiye https://orcid.org/0000-0002-3825-1548
Bahriye Terlemez Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi / Türkiye https://orcid.org/0000-0001-6805-8020
Adnan Baç Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi / Türkiye https://orcid.org/0000-0002-1452-584X

DOI:

https://doi.org/10.15637/jlecon.2539

Anahtar Kelimeler:

Örgütsel Dayanıklılık- COVID-19- Türkiye- Sağlık Sistemi- Politika

Özet

Bu araştırmanın amacı COVID-19 pandemi sürecinde Türkiye sağlık sisteminin bazı temel özelliklerini ve COVID-19 pandemisine verdiği yanıtları, örgütsel dayanıklılık çerçevesinde değerlendirmektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Çin’de ilk vakanın görüldüğü Aralık 2019 ve Türkiye’de yeni normalleşme sürecinin başladığı Haziran 2020 tarihleri arasında COVID-19’a ilişkin haberler veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Verilerin analizinde ve görselleştirilmesinde MAXQDA 2020 ve Microsoft Excel programları kullanılmıştır. İnternet Haber sitelerinden “COVID-19” ve “Türkiye” anahtar sözcüklerinin taranması sonucu COVID-19’a ilişkin 137 uygulama tespit edilmiştir. Örgütsel dayanıklılık boyutlarına göre COVID-19’a ilişkin uygulamalar incelendiğinde; uygulamaların % 59,1’inin Farkındalık boyutunda yer aldığı ve %40,9’unun Adaptasyon Kapasitesi boyutunda yer aldığı görülmektedir. Farkındalık boyutunda (n:81) en az uygulama (n:1) Rollerin ve Sorumlulukların Netliği alt boyutu yer alırken en fazla uygulama (n:60) Örgütün Sağlığı Konusunda Uyarı alt boyutunda yer almaktadır. Adaptasyon Kapasitesi boyutunda (n:56) en az uygulama (n:3) Liderlik alt boyutunda yer alırken en fazla uygulama (n:25) Örgütsel Analitik Yetenekler alt boyutunda yer almaktadır. COVID-19 pandemisinde Türkiye sağlık sisteminin; Farkındalık boyutunda cevap verebilir olduğu ve Adaptasyon Kapasitesi boyutunda geliştirilebilir olduğu düşünülmektedir. Türkiye sağlık sisteminin örgütsel dayanıklılığının iyileştirilmesi adına; Rollerin ve Sorumlulukların Netliği ve Liderlik alt boyutlarında daha fazla uygulama gerçekleştirmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Türkiye sağlık sisteminin örgütsel dayanıklılığının güçlendirilmesinde bütüncül bir devlet yaklaşımının benimsenmesi önem arz etmektedir.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Yazar Biyografisi

Ersin Kocaman, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi / Türkiye

Lec. Dr.

TEKİRDAĞ NAMIK KEMAL UNIVERSITY/VOCATIONAL SCHOOL OF HEALTH SERVICES/DEPARTMENT OF MEDICAL SERVICES AND TECHNIQUES/MEDICAL DOCUMENTATION AND SECRETARIAT PR./

Referanslar

AA. (2023). “Türkiye”, “COVID-19”. https://www.aa.com.tr/ (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

AUGUSTYNOWICZ, A., OPOLSKI, J., & WASZKIEWICZ, M. (2022), Resilient health and the healthcare system. A few introductory remarks in times of the COVID-19 pandemic. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(6), 3603.

BIGONI, A., MALIK, A. M., TASCA, R., CARRERA, M. B. M., SCHIESARI, L. M. C., GAMBARDELLA, D. D., & MASSUDA, A. (2022), Brazil’s health system functionality amidst of the COVID-19 pandemic: An analysis of resilience. The Lancet Regional Health-Americas, 10, 100222.

CNNTÜRK. (2023). “Türkiye”, “COVID-19”. https://www.cnnturk.com/ (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

GOLECHHA, M., BOHRA, T., PATEL, M., & KHETRAPAL, S. (2022), Healthcare worker resilience during the COVID‐19 pandemic: A qualitative study of primary care providers in India. World medical & health policy, 14(1), 6-18.

GROSCHKE, D., HOFMANN, E., MULLER, N. D., & WOLF, J. (2022), Individual and organizational resilience—Insights from healthcare providers in Germany during the COVID-19 pandemic. Frontiers in Psychology, 13, 965380.

HABERTÜRK. (2023). “Türkiye”, “COVID-19”. https://www.haberturk.com/ (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

HALDANE, V., & MORGAN, G. T. (2021), From resilient to transilient health systems: the deep transformation of health systems in response to the COVID-19 pandemic. Health Policy and Planning, 36(1), 134-135.

HALDANE, V., DE FOO, C., ABDALLA, S. M., JUNG, A. S., TAN, M., WU, S., ... & LEGİDO-QUİGLEY, H. (2021), Health systems resilience in managing the COVID-19 pandemic: lessons from 28 countries. Nature Medicine, 27(6), 964-980.

HALEEM, A., JAVAİD, M., SİNGH, R. P., & SUMAN, R. (2022), Medical 4.0 technologies for healthcare: Features, capabilities, and applications. Internet of Things and Cyber-Physical Systems, 2, 12-30.

HO, L. S., BERTONE, M. P., MANSOUR, W., MASAKA, C., & Kakesa, J. (2022), Health system resilience during COVID-19 understanding SRH service adaptation in North Kivu. Reproductive Health, 19(1), 135.

HÜRRİYET. (2023). “Türkiye”, “COVID-19”. https://www.hurriyet.com.tr/ (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

Johns Hopkins Medicine. (2023). Coronavirus COVID-19 (SARS-CoV-2). https://coronavirus.jhu.edu/data (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

JONES, M., & PIETILÄ, I. (2018), “The citizen is stepping into a new role” Policy interpretations of patient and public involvement in Finland. Health & Social Care in the Community, 26(2), e304-e311.

KARAMAGI, H. C., TUMUSIIME, P., TITI-OFEI, R., DROTI, B., KIPRUTO, H., NABYONGA-OREM, J., ... & CABORE, J. W. (2021), Towards universal health coverage in the WHO African Region: assessing health system functionality, incorporating lessons from COVID-19. BMJ Global Health, 6(3), e004618.

KARASAR N.(2017). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

KARREINEN, S., PAANANEN, H., KIHLSTROM, L., JANHONEN, K., HUHTAKANGAS, M., VIITA-AHO, M., & TYNKKYNEN, L. K. (2023), Living through uncertainty: a qualitative study on leadership and resilience in primary healthcare during COVID-19. BMC Health Services Research, 23(1), 1-13.

KOCAMAN, E. (2022). Analitik Düşünmenin Sağlık Yönetimi Açısından Önemi, (Y. Demir Uslu), Sağlık Yönetiminde Analitik Düşünme, (s.17-30). Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.

KOCAMAN, E., BAC, A., & TERLEMEZ, B. (2021), Türkiye’nin şehir sağlığı politikalarının sağlık yönetimi bakış açısıyla değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 328-340.

LANE, S. J., SPAULDING, T. J., HEGE, A., & SUGG, M. (2022), Self-reported resilience of North Carolina long-term care organizations and public health agencies in the midst of the COVID-19 pandemic. International Journal of Disaster Risk Reduction, 82, 103371.

LEGIDO-QUIGLEY, H., MATEOS-GARCÍA, J. T., CAMPOS, V. R., GEA-SÁNCHEZ, M., MUNTANER, C., & MCKEE, M. (2020), The resilience of the Spanish health system against the COVID-19 pandemic. The Lancet Public Health, 5(5), e251-e252.

LYNG, H. B., REE, E., WIBE, T., & WIIG, S. (2021), Healthcare leaders’ use of innovative solutions to ensure resilience in healthcare during the COVID-19 pandemic: a qualitative study in Norwegian nursing homes and home care services. BMC Health Services Research, 21(1), 1-11.

MİLLİYET. (2023). “Türkiye”, “COVID-19”. https://www.milliyet.com.tr/ (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

MONTÁS, M. C., KLASA, K., VAN GINNEKEN, E., & GREER, S. L. (2022), Strategic purchasing and health systems resilience: Lessons from COVID-19 in selected European countries. Health Policy. 126(9) 853-864.

OECD. (2019). Health at a glance 2019: OECD indicators. Paris: OECD Publishing.

RAHI K. (2019), Indicators to assess organizational resilience–a review of empirical literature. International Journal of Disaster Resilience in the Built Environment. 10(2/3):85-98 ISSN: 1759-5908. doi:10.1108/IJDRBE-11-2018-0046 doi:

ROEMER, M. I., & ROEMER, R. (1990), Global health, national development, and the role of government. American Journal of Public Health, 80(10), 1188-1192.

SABAH. (2023). “Türkiye”, “COVID-19”. https://www.sabah.com.tr/ (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

SAGAN, A., WEBB, E., AZZOPARDI-MUSCAT, N., de la MATA, I., MCKEE, M., & FİGUERAS, J. (2021). Health systems resilience during COVID-19: Lessons for building back better. World Health Organization. Regional Office for Europe. Publications, WHO Regional Office for Europe, UN City, Marmorvej 51, DK-2100 Copenhagen Ø, Denmark ISBN 978 92 890 5187 3 https://eurohealthobservatory.who.int/ (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

SAULNIER, D. D., DUCHENKO, A., OTTILIE-KOVELMAN, S., TEDIOSI, F., & BLANCHET, K. (2023), Re-evaluating our knowledge of health system resilience during COVID-19: lessons from the first two years of the pandemic. International Journal of Health Policy and Management. 12(Issue 1), 1-18. doi: 10.34172/ijhpm.2022.6659

SHAW, M., ANDERSON, T., SINCLAIR, T., HUTCHINGS, O., DEARING, C., RAFFAN, F., ... & GREENFIELD, D. (2022), rpavirtual: Key lessons in healthcare organisational resilience in the time of COVID‐19. The International Journal of Health Planning and Management, 37(3), 1229-1237.

SUNDARARAMAN, T., MURALEEDHARAN, V. R., & RANJAN, A. (2021), Pandemic resilience and health systems preparedness: lessons from COVID-19 for the twenty-first century. Journal of Social and Economic Development, 23(Suppl 2), 290-300.

T.C. Sağlık Bakanlığı. (2023a). COVID-19 - Yeni Koronavirüs Hastalığı Güncel Durum. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/tr/ (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

T.C. Sağlık Bakanlığı. (2023b). Türkiye COVID-19 Tablosu. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

T.C. Sağlık Bakanlığı. (2023c). “Türkiye”, “COVID-19”. https://www.saglik.gov.tr/Genel/MansetHaberListesi.aspx (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

TERLEMEZ, B. (2022a). Takım etkinliğinde meslekler arası iş birliği ve çatışmanın rolü, (Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

TERLEMEZ, B. (2022b). Sağlıkta meslekler arası iş birliği ve analitik düşünme, (Y. Demir Uslu), Sağlık Yönetiminde Analitik Düşünme, (s.213-231). Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.

TERLEMEZ, B. KOCAMAN, E. (2020). Örgütsel dayanıklılık, (Y. Demir Uslu, Y. Hancıoğlu ve G. Yeşilaydın), Örgütsel yaklaşımlar-2, (s.86-107). Eskişehir: Nisan Kitabevi.

THOMAS, S., SAGAN, A., LARKIN, J., CYLUS, J., FIGUERAS, J., & KARANIKOLOS, M. (2020). Strengthening health systems resilience: key concepts and strategies. Observatory on Health Systems and Policies, Copenhagen (Denmark) PMID: 32716618.

TORTIA, E., & TROISI, R. (2021). The resilience and adaptative strategies of Italian cooperatives during the COVID-19 pandemic. Форсайт, 15(4 (eng)), 78-88.

TORTORELLA, G. L., FOGLIATTO, F. S., SAURIN, T. A., TONETTO, L. M., & MCFARLANE, D. (2022), Contributions of Healthcare 4.0 digital applications to the resilience of healthcare organizations during the COVID-19 outbreak. Technovation, 111, 102379.

TRTHABER. (2023). “Türkiye”, “COVID-19”. https://www.trthaber.com/ (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

TRTWORLD. (2023). “Türkiye”, “COVID-19”. https://www.trtworld.com/ (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

TURENNE, C. P., GAUTIER, L., DEGROOTE, S., GUILLARD, E., CHABROL, F., & RIDDE, V. (2019), Conceptual analysis of health systems resilience: a scoping review. Social Science & Medicine, 232, 168-180.

TURNER, S. (2022), “We are all vulnerable, we are all fragile”: COVID-19 as opportunity for, or constraint on, health service resilience in Colombia? Public Management Review, 1-22.

WHO. (2022). Global spending on health: rising to the pandemic’s challenges. World Health Organization.

WHO. (2023). Rolling updates on coronavirus disease (COVID-19). https://www.who.int/ emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/events-as-they-happen (Erişim Tarihi: 26.05.2023 2023)

WHO. (2023a). Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technicalguidance/naming-the-coronavirus-disease-(COVID-2019)-and-the-virus-that-causes-it (Erişim Tarihi: 26.05.2023)

WIIG, S., & O’HARA, J. K. (2021), Resilient and responsive healthcare services and systems: challenges and opportunities in a changing world. BMC Health Services Research, 21, 1-5.

YILDIRIM A. & SIMŞEK H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.