Makyavelizmin iş tatminine etkisinde örgütsel öğrenmenin rolü

Zeki Çetin

doi:10.15637/jlecon.2160

Yazarlar

Zeki Çetin İstanbul Arel Üniversitesi / Türkiye https://orcid.org/0000-0002-8240-2155

DOI:

https://doi.org/10.15637/jlecon.2160

Anahtar Kelimeler:

Makyavelizm- Örgütsel Öğrenme- İş Tatmini

Özet

Yüksek iş tatminine sahip çalışanlar, örgütsel performans ve rekabet üstünlüğü için temel dinamiklerdendir. Bu bağlamda çalışanların iş tatminini artıracak unsurların tespit edilmesi ve bu unsurlara yönelik örgütsel stratejiler geliştirilmesi gerekmektedir. Mevcut araştırmada makyavelizmin iş tatminine etkisinde örgütsel öğrenmenin aracı rolünün belirlenmesi amaçlanmıştır. İstanbul’daki üniversitelerde çalışan 385 katılımcının örneklem olarak alındığı araştırmada, öz bildirim ölçekleri kullanılarak veri toplanmıştır. Verilerin analizinde Smart PLS 4 ile kısmi en küçük kareler yöntemi kullanılarak yapısal eşitlik modellemesi kurulmuştur. Sonuçlar makyavelizmin hem iş tatminini hem de örgütsel öğrenmeyi azalttığını, örgütsel öğrenmenin ise iş tatminini artırdığını ortaya koymuştur. Bununla birlikte makyavelizmin iş tatminine etkisinde örgütsel öğrenme aracı rol üstlenmiştir. Araştırma bulgularına dayanarak Makyavelizmin iş tatmini üzerindeki olumsuz etkilerinin engellenebilmesi için öğrenen örgüt kültürünün sağlamlaştırılmasına yönelik stratejiler oluşturulması gerektiği düşünülmektedir.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

AFTHANORHAN, W. M. A. B. W. (2013). A comparison of partial least square structural equation modeling (PLS-SEM) and covariance based structural equation modeling (CB-SEM) for confirmatory factor analysis. International Journal of Engineering Science and Innovative Technology, 2(5), 198-205. https://www.ijesit.com/Volume%202/Issue%205/IJESIT201305_27.pdf

AKSÖL, G., & ERGUN ÖZLER, N. D. (2023). Karanlık kişilik özelliklerinin üretkenlik karşıtı iş davranışları üzerindeki etkisinde algılanan yönetici desteğinin rolü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (77), 305-329. https://doi.org/10.51290/dpusbe.1310969

ALEGRE, I., MAS-MACHUCA, M., & BERBEGAL-MİRABENT, J. (2016). Antecedents of employee job satisfaction: Do they matter?. Journal of Business Research, 69(4), 1390-1395. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2015.10.113

ALTAN, S., & ÖZPEHLİVAN, M. (2019). Bilişim sektöründe entelektüel sermaye, iş tatmini ve inovasyon yönlülük arasındaki ilişkinin incelenmesi: İstanbul ilinde bir uygulama. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 154-167. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/679396

AVCI, N., & KÜÇÜKUSTA, D. (2009). Konaklama işletmelerinde örgütsel öğrenme, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma eğilimi arasındaki ilişki. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 20(1), 33-44. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/154382

AVCI, U. (2005). İşletmelerde örgütsel ögrenme-örgütsel performans ilişkisi: Konaklama işletmelerinde örgütsel ögrenme-örgütsel performans ilişkisine yönelik inceleme. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.

BAKHSHİ, A., KUMAR, K., & RANI, E. (2009). Organizational justice perceptions as predictor of job satisfaction and organization commitment. International journal of Business and Management, 4(9), 145-154. https://doi.org/10.5539/ijbm.v4n9p145

BAKIR, B., ÖZER, M., UÇAR, M., GÜLEÇ, M., DEMIR, C., & HASDE, M. (2003). Relation between Machiavellianism and job satisfaction in a sample of Turkish physicians. Psychological reports, 92(3_suppl), 1169-1175.https://doi.org/10.2466/pr0.2003.92.3c.1169

BALOCH, M. A., MENG, F., XU, Z., CEPEDA-CARRION, I., DANİSH, & BARİ, M. W. (2017). Dark triad, perceptions of organizational politics and counterproductive work behaviors: The moderating effect of political skills. Frontiers in psychology, 8, 1972. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.01972

BARCHIELLI, C., SEGHIERI, C., & VAINIERI, M. (2019). Nurse’s job satisfaction and organization’s innovation propensity: organizational climate in Italy. European Journal of Public Health, 29(Supplement_4), ckz185-668. https://doi.org/10.1093/eurpub/ckz185.668

BARTLETT, J.M., KOTRLIK, J.W.& HIGGINS, C.C. (2001). Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research appropriate sample size in survey research. Information technology, learning, and performance journal, 19(1), 43-50. https://www.opalco.com/wp-content/uploads/2014/10/Reading-Sample-Size1.pdf.

BAŞAR, P. (2022). Örgütsel öğrenmenin örgütsel performans üzerindeki etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(1), 621-634. https://doi.org/10.20491/isarder.2022.1400

BAYCAN, A. (1985). Analysis of the several aspects of job satisfaction between different occupational groups. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

BELSCHAK, F. D., JACOBS, G., GIESSNER, S. R., HORTON, K. E., & BAYERL, P. S. (2020). When the going gets tough: Employee reactions to large‐scale organizational change and the role of employee Machiavellianism. Journal of Organizational Behavior, 41(9), 830-850. https://doi.org/10.1002/job.2478

BENTLER, P. M., VE BONETT, D. G. (1980). Significance tests and goodness-of-fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88, 588-600. https://doi.org/10.1037/0033-2909.88.3.588

BÜYÜKAKGÜL, Ü. C., & ARGAN, M. (2019). Spor örgütlerinde örgütsel öğrenme yeteneği, entelektüel sermaye ve iş tatmini ilişkisi. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism Recreation and Sports Sciences, 2(1), 34-53. https://doi.org/10.5281/zenodo.3360327

CALANTONE, R. J., CAVUSGIL, S. T., & ZHAO, Y. (2002). Learning orientation, firm innovation capability, and firm performance. Industrial Marketing Management, 31(6), 515-524. https://doi.org/10.1016/S0019-8501(01)00203-6

CALHOON, R. P. (1969). Niccolo Machiavelli and the twentieth century administrator. Academy of Management Journal, 12(2), 205-212. https://doi.org/10.5465/254816

CHIVA, R., & ALEGRE, J. (2008). Emotional intelligence and job satisfaction: the role of organizational learning capability. Personnel Review, 37(6), 680-701. https://doi.org/10.1108/00483480810906900

CHRISTIE, R. AND F.L. GEIS (1970). Studies in machiavellianism, New York: New York Academic Press, 10-34.

COCHRAN, W. G. (1977). Sampling techniques. John Wiley and Sons.

COLQUIT, J.A., LE PINE, J.A., & WESSON, J.M. (2009). Organizational behavior, improving performance and commitment in the workplace. Singapore: McGraw-Hill International Edition.

ČOPKOVÁ, R., & ARAŇOŠOVÁ, A. (2020). TheNrelationship of Dark Triad and job satisfaction among helping professionals. Individual & Society, 23(3), 18-33. https://doi.org/10.31577/cas.2020.03.574

ÇAĞLIYAN, V., ATTAR, M., & KÜLAHLI, S. (2021). Dönüşümcü liderliğin, örgütsel inovasyon üzerindeki etkisinde örgütsel öğrenmenin aracı rolü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(1), 124-145. https://doi.org/10.17153/oguiibf.872569

ÇEKMECELIOĞLU, H. (2006). İş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarının işten ayrılma niyeti ve verimlilik üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi: Bir araştırma. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 8(2), 153-168. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/235604

DEMİREL, O., & ERASLAN, İ. H. (2023). Bilgi Yönetimi Süreci ile Yenilikçilik İlişkisi: Örgütsel Öğrenmenin Aracılık Rolü. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 155-172. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1101354

FORNELL, C., VE LARCKER, D. F. (1981). Structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistics. Journal of Marketing Research, 18(3), 382–388. https://doi.org/10.1177/002224378101800313

GAGNÉ, M., PARKER, S. K., GRIFFIN, M. A., DUNLOP, P. D., KNIGHT, C., KLONEK, F. E., & PARENT-ROCHELEAU, X. (2022). Understanding and shaping the future of work with self-determination theory. Nature Reviews Psychology, 1(7), 378-392. https://doi.org/10.1038/s44159-022-00056-w

GEMMILL, G. R., & HEISLER, W. J. (1972). Machiavellianism as a factor in managerial job strain, job satisfaction, and upward mobility. Academy of Management Journal, 15(1), 51-62. https://doi.org/10.5465/254800

GÜLLÜ, S., & YILDIZ, K. (2019). Spor örgütlerinde karanlık kişilik, örgütsel sinizm ve iş tatmini ilişkisinin incelenmesİ. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(4), 220-232. https://doi.org/10.33689/spormetre.620304

GÜRBÜZ, S., ERKUŞ, A., & SIĞRI, Ü. (2010). İş tatmini ve iş performansının yeni öncülü: Temel benlik değerlendirmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 2(1), 69-76. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/117234

HAIR, J. F., BLACK, W.C., BABIN, B.J., ANDERSON, R.E. (2010). Multivariate data analysis: A global perspective. New Jersey, USA: Pearson Prentice Hall.

HU, L.-T., AND BENTLER, P. M. (1998). Fit indices in covariance structure modeling: Sensitivity to underparameterized model misspecification, Psychological Methods, 3(4), 424-453. https://doi.org/10.1037/1082-989X.3.4.424.

HUBER, G. P. (1991). Organizational learning: The contributing processes and the literatures. Organization Science, 2(1), 88-115. https://doi.org/10.1287/orsc.2.1.88

HUNG, R. Y. Y., YANG, B., LİEN, B. Y.-H., MCLEAN, G. N., & KUO, Y.-M. (2010). Dynamic capability: Impact of process alignment and organizational learning culture on performance. Journal of World Business, 45(3), 285-294. doi: https://doi.org/10.1016/j.jwb.2009.09.003

HUNG, R. Y. Y., YANG, B., LİEN, B. Y. H., MCLEAN, G. N., & KUO, Y. M. (2010). Dynamic capability: Impact of process alignment and organizational learning culture on performance. Journal of World Business, 45(3), 285-294. https://doi.org/10.1016/j.jwb.2009.09.003

IAFFALDANO, M. T., & MUCHİNSKY, P. M. (1985). Job satisfaction and job performance: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 97(2), 251–273. https://doi.org/10.1037/0033-2909.97.2.251

JANSEN, K. J., & KRISTOF-BROWN, A. (2006). Toward a multidimensional theory of person-environment fit. Journal of Managerial Issues, 18(2), 193-212. https://www.jstor.org/stable/40604534

JONASON, P. K., WEE, S., & Lİ, N. P. (2014). Thinking bigger and better about “bad apples”: Evolutionary industrial–organizational psychology and the dark triad. Industrial and Organizational Psychology, 7(1), 117-121. https://doi.org/10.1111/iops.12118

JOO, B. K., & LIM, T. (2009). The effects of organizational learning culture, perceived job complexity, and proactive personality on organizational commitment and intrinsic motivation. Journal of Leadership & Organizational Studies, 16(1), 48-60. https://doi.org/10.1177/1548051809334195

JUNÇA-SİLVA, A., & SİLVA, D. (2023). The buffering effect of micro-daily events on the relationship between the dark triad traits and counterproductive work behavior. Management Research Review, 46(5), 667-681. http://dx.doi.org/10.1108/MRR-12-2021-0864

KANDEMİR, D., & HULT, G. T. M. (2005). A conceptualization of an organizational learning culture in international joint ventures. Industrial Marketing Management, 34(5), 430-439. https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2004.10.002

KARA, A. U., & KÖKSAL, K. (2022). Bağlılık, çalışan performansı ve iş tatmini ilişkisinde özgeciliğin düzenleyici rolü: Sağlık çalışanları üzerinde bir uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(1), 284-302. https://doi.org/10.20491/isarder.2022.1380

KARA, E., & BAŞBOĞA, M. İ. (2022). İşyeri mutluluğu ve iş tatmini ilişkisinde algılanan örgütsel desteğin aracı rolünün belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 364-384. https://doi.org/10.30798/makuiibf.910735

KARAHAN, A., & YILMAZ, H. (2011). Örgütsel öğrenme, personel güçlendirme ve takım performansı arasındaki ilişkilerin analiz edilmesi: Sağlık sektöründe bir araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(25), 136-156. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/854400

KAVAK, B (2001). Makyavelizm ile tüketicinin ahlaki yargıları arasındaki ilişkiye yönelik amprik bir inceleme, Ev Ekonomisi Dergisi, 7(8), 11-20.

KAYAR, M. Ş., & ASLAN, M. (2023). Duygusal emek ile iş tatmini ilişkisinde psikolojik iyi oluşun düzenleyicilik rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 15(2), 1258-1275. https://doi.org/10.20491/isarder.2023.1648

LATİF, M. S., AHMAD, M., QASIM, M., MUSHTAQ, M., FERDOOS, A., & NAEEM, H. (2013). Impact of employee’s job satisfaction on organizational performance. European Journal of Business and Management, 5(5), 166-171. https://cirdjournal.com/index.php/ajcr/article/view/473

LEBRETON, J. M., SHIVERDECKER, L. K., & GRİMALDİ, E. M. (2018). The dark triad and workplace behavior. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 5, 387-414. https://doi.org/10.1146/annurev-orgpsych-032117-104451

LINTON, D. K., & WIENER, N. I. (2001). Personality and potential conceptions: Mating success in a modern Western male sample. Personality and Individual Differences, 31(5), 675-688. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(00)00170-7

LI‐PING TANG, T., CHEN, Y. J., & SUTARSO, T. (2008). Bad apples in bad (business) barrels: The love of money, Machiavellianism, risk tolerance, and unethical behavior. Management Decision, 46(2), 243-263. https://doi.org/10.1108/00251740810854140

LOCKE, E.A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. In M.D. Dunnette (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology (pp. 1297-1349). Chicago: Rand McNally.

LUND, D. B. (2003). Organizational culture and job satisfaction. Journal of Business & Industrial Marketing, 18(3), 219-236. https://doi.org/10.1108/0885862031047313

MAHMOOD, Z., ALONAZI, W. B., AWAIS BALOCH, M., & NAWAZ LODHI, R. (2021). The dark triad and counterproductive work behaviours: a multiple mediation analysis. Economic research-Ekonomska istraživanja, 34(1), 3321-3342. https://doi.org/10.1080/1331677X.2021.1874463

MIKKELSEN, A., OGAARD, T., & LOVRICH, N. (2000). Modeling the effects of organizational setting and individual coping style on employees subjective health, job satisfaction and commitment. Public Administration Quarterly, 24(3) 371-397. https://www.jstor.org/stable/40861816

MUDRACK, P. E. (1993). An investigation into the acceptability of workplace behaviors of a dubious ethical nature. Journal of Business Ethics, 12, 517-524. https://doi.org/10.1007/BF00872373

OKUMUŞ, M. T., BAKAN, İ., & KUTLUK, M. R. (2022). İşe tutkunluk, odaklanma yeteneğinin kariyer tatmini ve iş tatmini üzerindeki etkisi: Bir alan çalışması. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 12(1), 119-138. https://doi.org/10.48146/odusobiad.1034056

ÖZSOY, E., & ARDIÇ, K. (2017). Karanlik üçlü’nün (narsisizm, makyavelizm ve psikopati) iş tatminine etkisinin incelenmesi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 24(2), 391-406. https://doi.org/10.18657/yonveek.297733

PAULHUS, D. L., & WILLIAMS, K. M. (2002). The dark triad of personality: Narcissism, Machiavellianism, and psychopathy. Journal of Research in Personality, 36(6), 556-563. https://doi.org/10.1016/S0092-6566(02)00505-6

REN, Y., ZHOU, C., CHEN, J., & SONG, H. (2019). Correlation study on organizational innovation atmosphere and nurses′ job satisfaction. Chinese Journal of Hospital Administration, 231-234.

ROSE, R. C., KUMAR, N., & PAK, O. G. (2009). The effect of organizational learning on organizational commitment, job satisfaction and work performance. Journal of Applied Business Research (JABR), 25(6). https://doi.org/10.19030/jabr.v25i6.995

SAPUTRA, F., & MAHAPUTRA, M. R. (2022). Effect of job satisfaction, employee loyalty and employee commitment on leadership style (human resource literature study). Dinasti International Journal of Management Science, 3(4), 762-772. https://doi.org/10.31933/dijms.v3i4.1324

SARACEL, N., TAŞSEVEN, Ö., & KAYNAK, E. (2016). Türkiye’de çalışan Y kuşağında iş tatmini-motivasyon ilişkisi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 5(1), 50-79. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/208837

STATA, R. (1989). Organizational learning-the key to management innovation. MIT Sloan Management Review, 30(3), 63. https://sloanreview.mit.edu/article/organizational-learning-the-key-to-management-innovation/

TABACHNICK, B. G., FIDELL, L. S., VE ULLMAN, J. B. (2013). Using multivariate statistics. Boston, MA: Pearson.

TEKİN, E., & SIRKINTIOĞLU YILDIRIM, Ş. (2020). Akademisyenlerde örgütsel öğrenme ve örgütsel vatandaşlık davranışının iş tatmini üzerindeki etkileri. Bucak İşletme Fakültesi Dergisi, 3(2), 222-243. https://doi.org/10.38057/bifd.812851

USMAN, A., DANİSH, R. Q., WAHEED, N., & TAYYEB, U. (2011). Moderating effect of employees’ education on relationship between feedback, job role innovation and organizational learning culture. African Journal of Business Management, 5(5), 1684-1690. https://oa.mg/work/10.5897/ajbm10.598

ÜSTÜN, F., & ERSOLAK, Ş. (2020). Makyavelizmin iş yeri nezaketsizliğine etkisi: Banka çalışanları üzerine bir araştırma. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 329-343. https://doi.org/10.21733/ibad.693245

VALENTINE, S., & FLEISCHMAN, G. (2018). From schoolyard to workplace: The impact of bullying on sales and business employees’ Machiavellianism, job satisfaction, and perceived importance of an ethical issue. Human Resource Management, 57(1), 293-305. https://doi.org/10.1002/hrm.21834

VASKE, J. J., BEAMAN, J., & SPONARSKI, C. C. (2017). Rethinking internal consistency in Cronbach’s Alpha. Leisure Sciences, 39(2), 163-173. https://doi.org/10.1080/01490400.2015.1127189.

WAHDA, MURSALİM, FAUZIAH, & ASTY. (2020). Extra-role behavior improvement model: Organizational learning culture, organizational trust, and organizational justice approach. International Journal of Engineering Business Management, 12, 1847979020963774. https://doi.org/10.1177/1847979020963774

WEISS, D. J. DAVIS, R.V. ENGLAND, G.W. & LOFQUIST, L.H. (1967). Manual for the minnesota satisfaction questionnaire. Minneapolis. The University of Minnesota Press.

WETZELS, M., ODEKERKEN-SCHRÖDER, G., & VAN OPPEN, C. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. MIS Quarterly, 33(1), 177-195. https://doi.org/10.2307/20650284.

YAĞŞİ, S. (2022). Makyavelizmin değişime direnç üzerindeki etkisinde örgütsel hafızanın düzenleyici rolü. İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi, 6(12), 21-39.

YENİHAN, B. (2014). Örgütsel bağlılık ve iş tatmini arasındaki ilişki. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 170-178. https://doi.org/10.14230/joiss80

YILMAZER, T., KARAGÖZ, Ş., UZUNBACAK, H. H., & AKÇAKANAT, T. (2021). Karanlık üçlü kişilik özellikleri, psikolojik ayrıcalık, göreli yoksunluk ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkiler üzerine bir araştırma. EKEV Akademi Dergisi, (86), 597-622. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2567965

ZHENG, J., LIU, R., ZHANG, R., & XU, H. (2022). How do firms use virtual brand communities to improve innovation performance? Based on consumer participation and organizational learning perspectives. European Journal of Innovation Management. Vol. ahead-of-print No. ahead-of-print. https://doi.org/10.1108/EJIM-06-2022-0313