What can Turkiye learn from China’s experience in establishing special economic zones in Africa?

Özet

Uzun yıllar Batılı ülkelerin ilgisi ve hegomanyası altında olan Afrika ülkeleri son çeyrek yüzyıldır Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi ile yeni bir döneme evrilmeye başlamıştır. Çin’in özellikle finansman sıkıntısı çeken alt yapı yoksunu, buna karşılık doğal kaynak zenginlikleri olan Afrika ülkeleriyle iş birliğini derinleştirdiği görülmektedir. Bu ilişkiye olumlu bakışlar olduğu kadar, lüks alt yapı projeleri ile ülkeleri ödeyemeyecekleri borçlandırma politikası ile kazanımlar elde edildiği yönünde eleştiriler de vardır.

Türkiye’nin Afrika ülkeleri ile olan ilişkisi uzun yıllardır devam eden dış ticareti, kıta geneline yayılan altyapı ve konut inşaat projeleri ve enerji yatırımları ile çeşitlenmektedir. Buna paralel olarak artan eğitim anlaşmaları, STK iş birlikleri, TİKA yardımları gibi projelerle Türkiye kıtadaki yumuşak gücünü artırmaktadır.

Bu makalede Çin’in önce kendi ülkesinde başlatıp sonrasında birçok ülkeye taşıdığı ve en son olarak Afrika’da yoğunlaştırdığı ‘Özel Ekonomik Üretim Bölgeleri’ kurma örneği üzerinden Afrika ülkeleri ile iş birliğini büyütmek isteyen Türkiye imalat sanayi yatırımcıları için hangi dersler alınabileceği üzerinde durulmuştur.

Bu çalışmada metod olarak kıta uzmanları ile yüzyüze görüşmeler, ülke raporları ve ülke istatistikleriyle beraber Dünya Bankası çalışmalarından faydalanılmıştır. Ayrıca kıtada mevcut özel üretim bölgeleri hakkında Çin istatistik ofisinin ve Ticaret Bakanlığının verileri kullanılmıştır.

Çalışmanın sonucunda Türkiye’nin artan gıda ihtiyaçlarının karşılanması ve düşük ve orta teknoloji grubu sektörlerin yeni yatırımlarına çözüm adreslerinden birinin Afrika olabileceği sonucuna varılmıştır. Kıtada inşaat ve ticaret faaliyetlerinin yaygınlaştırılmasıyla beraber gıda, tekstil, inşaat malzemeleri, ana metal sanayi sektörlerinde tüm Kuzey Afrika ülkelerine ek olarak Sahraaltı Afrika ülkelerinden Etiyopya, Senegal, Nijerya, Gana, Güney Afrika Cumhuriyeti, Tanzanya ve Kenya gibi ülkelerin Türk yatırımcıları için cazibe merkezleri olduğu sonuçlarına varılmıştır.

Tüm Afrika ülkelerini kapsayacak şekilde Türkiye dış yatırım ve sektör planlamasında devlet ve özel şirketler bazında kullanılabilecek analizleri içermesi çalışmanın özgünlüğünü oluşturmaktadır.