ENGELLİ MAL OLARAK SOYUT MALLAR

Özet

Soyut mallar (Intangible Goods) fiziki malların aksine dokunulamayan mallardır. Hızla gelişen Enformasyon Teknolojileri (IT) nedeniyle soyut malların toplam tüketim içerisindeki payı giderek artmaktadır. Elektronik ortamda depolanıp satılan görüntü ve ses dosyalarından yazılımlara ve çok sayıda güvenlik programından cep telefonu kontörüne kadar birçok mal soyut mallara örnektir. İktisat yazınında soyut malların bu hızlı gelişimi kendisine “iktisadi mal” tanımında ve “kamu malları” konusunda bir karşılık bulmuştur. Erken dönem iktisat ders kitaplarında “İnsan ihtiyacını karşılama özelliğine sahip; elle tutulan, gözle görülen, bir yerden başka bir yere taşınan ve bölünebilen fiziki varlıklardır” tanımı yerine “insan ihtiyaçlarını karşılama özellğine sahip üretilmiş ‘şey’lerdir” ifadesi kullanılmaya başlamıştır. Buradaki “şey” üstü örtülü biçimde fiziki bir varlığı tanımlıyor gibi gözükse de esas itibarıyla iktisadi malların depolanabilirliğini anlatmaktadır. Depolanabilirlik aynı zamanda iktisadi malların –hizmetten farklı olarak- tüketimini zamandan koparabilmektedir. Soyut malların “kamusal mal” özelliği gösterdiği durumlar ise özellikle “bilginin yayınımı” ve “üretim maliyetleri” üzerinden tartışılmaktadır. Bu tartışmanın bir yönünü de patent ve telif hakları ile uluslararası tahkim konuları oluşturmaktadır. Bu çalışmada genel olarak mal tanımı ve özelde de “soyut malların” temel niteliklerinin betimlenmesinden sonra “soyut bir mal tek başına kullanılabilir mi?” sorusu üzerinden yeni bir mal tanımlamasının (engelli mal) gerekliliği tartışılmaktadır.