Koruma faaliyetlerinin finansmanında bir kamu fonu: Taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payı

Yasemin Sarıkaya Levent

doi:10.15637/jlecon.2220

Yazarlar

Yasemin Sarıkaya Levent Mersin Üniversitesi / Türkiye https://orcid.org/0000-0002-9152-0620

DOI:

https://doi.org/10.15637/jlecon.2220

Anahtar Kelimeler:

Taşınmaz kültür varlıkları- Koruma faaliyetleri- Mali destekler- Taşınmaz kültür varlıklarının korunması katkı payı- Gaziantep

Özet

Taşınmaz kültür varlıkları insanlığın ortak mirasını oluşturmakta ve yapılı çevrenin en önemli unsurları arasında yer almaktadır. Kamusal bir görev ve toplumsal bir sorumluluk olarak taşınmaz kültür varlıklarının korunması sadece uzmanlık ve deneyim değil, aynı zamanda mali kaynak da gerektirir. Koruma faaliyetlerinin maliyeti temelde taşınmaz kültür varlığı maliki tarafından karşılanmakta olup, devlet anayasal bir yükümlülük olarak bu maliyetler için kolaylaştırıcı finansal çözümler sağlamaktadır. Türkiye’deki taşınmaz kültür varlıklarının sayısı göz önüne alındığında kamu kaynaklarının kısıtlı kaldığı bir gerçektir. Alternatif kamu kaynağı yaratmak amacıyla 2004 yılında 2863 sayılı Kanun’da yapılan değişiklik ile ‘Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunması Katkı Payı’ adıyla vergi müelliflerinden emlak vergilerinin %10’u kadar ek ödeme alınarak yeni bir kamu fonu hayata geçirilmiştir. Çalışmanın odağını bu kamu fonu oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında ilk olarak taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına ilişkin idari sistem özetlenmiş, ardından koruma faaliyetlerinin finansmanına ilişkin doğrudan ve dolaylı mali destekler ele alınmıştır. Daha sonra taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payı hakkında ayrıntılar mevzuata dayalı bir şekilde sunulmuş ve katkı payına ilişkin sistem Gaziantep ili özelinde 2014-2018 yıllarını kapsayan dönemde incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda bu kamu fonunun özellikle gelişmekte olan ülkelerde koruma finansmanı konusunda yaşanan sorunlara çözüm üretir nitelikte olduğu, aynı zamanda koruma faaliyetlerinin maliyetini tüm topluma dağıtarak sosyal adalet sağladığı sonucuna varılmıştır.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

BAYKAN, A. E. (2011). Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Yönelik Finans Yönetimi: İstanbul Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul Teknik Üniversitesi.

CLAUSSE, J. (2013) Funding sources for preserving Cultural Heritage Monuments and Sites. The specific case of the “7 Most Endangered” Initiative by EIB-I and Europa Nostra. http://www.europanostra.org/wp-content/uploads/2017/04/7ME-2013-EIBI-HeritageFundingOverview.pdf [Erişim Tarihi: 30/09/2023].

GAZİANTEP BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ (2018). 2018 Yılı Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Faaliyet Raporu. https://www.gaziantep.bel.tr/uploads/2020/07/2018-faaliyet-raporu-kitapcik.pdf [Erişim Tarihi: 30/09/2023].

GOLDING, F. (1996). Conservation Economics - Rapporteur' s Report, 10th ICOMOS General Assembly. 27-31 Temmuz 1993 Colombo. Colombo: Central Cultural Fund Publications, 233-235.

GÖĞEBAKAN, Y. (2015). Dünya Üzerindeki Kültürel Varlıkların Turizme ve Ekonomiye Katkısı. Sanat ve Tasarım Dergisi. 5(2), 48-71. https://doi.org/10.20488/austd.13781

ICOMOS (1965). The Venice Charter - International Charter for the Conservation And Restoration of Monuments and Sites. https://www.icomos.org/en/participer/179-articles-en-francais/ressources/charters-and-standards/157-thevenice-charter [Erişim Tarihi: 30/09/2023].

JELINCIC, D. A. & SVEB, M. (2021). Financial Sustainability of Cultural Heritage: A Review of Crowdfunding in Europe. Journal of Risk and Financial Management. 14(3), 101. https://doi.org/10.3390/jrfm14030101

KANADOĞLU, S. (2003). Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı.

KİTİR, M. (2016). Taşınmaz Kültür Varlıklarının Korunmasına Ait Katkı Payı Fonunun Kullanılmasında Yaşanan Sorunlar, Konya Örneği Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi.

KOÇ, Z. (2007). Türkiye’de Taşınmaz Kültür Varlıkları ve Mali Teşvikler. Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Marmara Üniversitesi.

KVMGM (Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü). (2023a). Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlükleri. https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-43078/kultur-varliklarini-koruma-bolge-kurulu-mudurlukleri.html [Erişim Tarihi: 13/10/2023].

KVMGM (Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü). (2023). Koruma Uygulama ve Denetim Büroları (KUDEB). https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44966/koruma-uygulama-ve-denetim-burolari-kudeb.html [Erişim Tarihi: 13/10/2023].

LICHFIELD, N. (1996). Conservation Economics - Introduction, 10th ICOMOS General Assembly. 27-31 Temmuz 1993 Colombo. Colombo: Central Cultural Fund Publications, 223-229.

ÖZEL, S. (2005). 5226 Sayılı “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu İle Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” Üzerine Bir Değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası. 63(1-2), 113-138.

RIZZO, I. & THROSBY D. (2006). Chapter 28 Cultural Heritage: Economic Analysis and Public Policy. Handbook of the Economics of Art and Culture. 1(2006), 983-1016. https://doi.org/10.1016/S1574-0676(06)01028-3

SÜSLÜ, G. (2018). Kültür Varlıklarının Korunmasında Mali Kolaylıklar Rejimi. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi. 3(2), 37-83.

TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi) (2003) Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu İle Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Tasarısı Komisyon Raporu. https://www.tbmm.gov.tr/Yasama/KanunTeklifi/f72877bd-b32d-037b-e050-007f01005610 [Erişim Tarihi: 30/09/2023].

THROSBY, D. (2012). Heritage Economics: A Conceptual Framework. içinde The Economics of Unıqueness: Investing in Historic City Cores and Cultural Heritage Assets for Sustainable Development. Eds: G. Licciardi & R. Amirtahmasebi. Ss.45-74. Washington DC: The World Bank, ISBN: 978-0-8213-9706-0.

ULUSAN, E. & ERSOY, M. (2018). Financing the Preservation of Historical Buildings in Turkey. METU Journal of Faculty of Architecture. 35(2), 251-267. https://www.doi.org/10.4305/METU.JFA.2018.1.4

UMAR, B. (2005). 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununa Getirilen Değişiklikler Üzerine. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. I(2), 15-46.