İSA MUĞANNA’NIN ROMAN YARATICILIĞINDA YENİ EDEBİ ESTETİK VE FELSEFİ DÜŞÜNCE MOTİFLERİ
“İdeal” Romanının Metninde Zaman, Mekan ve Hareket Diyalektiği
Abstract views: 0
/ 
PDF downloads: 0
DOI:
https://doi.org/10.33390/ijla.2333Keywords:
İsa Muğanna, roman yaratıcılığı, postmodernist nesir, Robert Lanza, Kuantum Fiziği, SafAğ hakikatleri, Azerbaycan romancılığıAbstract
İsa Muğanna sadece Azerbaycan romanında değil, genel olarak Azerbaycan edebiyatında edebi-bediî, felsefi-estetik ölçütleri değiştirdi. “İdeal” romanı XX. yüzyılın 80’li yıllarında beklenmeyen edebi gerçeklik gibi sadece bediî tefekkürde değil, bilimsel ve sosyo-politik düşüncede de farklı ton yarattı. Asıl mesele bu idi. Yeni bakış açısı belirlendi. Edebiyatın imgeleri değişti, olaylar daha büyük planda işlendi. Günlük yaşam manzaraları, mahalli çerçevedeki “millilik” arka plana geçti. Milli, tarihi, beşerî konular çok uzak zamanlardan başladı. Zamanın sorunları zamanında geniş okur kitlesine takdim edildi. Fakat bu takdimatta sorunun, trajedinin, tarihi yaraların yaşı asırları, bin yılları geçti. İ. Stalin tarafından baş planı hazırlanan yabancılaştırma ve hafızasızlaştırma stratejisi bir kalemde yok edildi. İ. Muğanna’nın eserleri ile 1950’li yıllarda ilk defa olarak Azerbaycan edebiyatında sadece Stalin imgesi değil, aynı şekilde Stalinizm ifşa edilmiştir.
Downloads
References
Dünya tarihinin gidişatına devrimler ve kıyımlar ile müdahale eden Rus siyasetinin, sürekli bizim aleyhimize işlediği bir gerçektir. V. İ. Lenin ve İ. V. Stalin’den M. Gorbaçov’a kadar izlenen Türk karşıtı, Azerbaycan karşıtı politikanın mahiyeti ortaya konmaktadır. İ. Muğanna, olayları, özellikle de Ermeni-Azerbayanlı çatışmalarını 1988 yılına kadar getirmektedir.
Yerli düşmanlardan biri olan Halvet Rahim şöyle diyor: “Hıristiyan dünyasının tamamı düşmandır bu “SafAğ” denen şeye! SSCB KP, şahsen genel sekreter Gorbaçov düşmandır SafAğ’a. “Yevrey”i (Yahudiyi)/EvErEy’i, Torik/Türk yapan sihirbaz Maglardan kalma bu SafAğ İlmi! İmam Humeyni düşmandı İslam’ı EsElim yapan, Farsı EvErEs yapan Delilere! Açıkça söylüyorum, bu Muğ, Mağ, Muğanna denenlerden biri de sağ kalmayacaktır.” (Muğanna 2005: 457-458)
Düşmanlığın kökü uzaklara gitmektedir ve subjektif karaktere sahip değildir. Yazarın da kaydettiği gibi bu savaş kamillik yolunda SafAğlarla “Yılan” arasında idi. “Yılan”, Rum, Fars, Rus ve Ermenilerden oluşan düşman sürüsü, demekti. Azerbaycan’a karşı faaliyette bulananların ekseriyeti “Milli Birlik” adı ile birleşip iş görüyorlardı. Gonaglı’da kurulan “Milli Birlik” teşkilatı da bu kabildendi. Roma ve Moskova “yılanı” olan Hudiyev’in eli ile kurulmuştur. Bunların arasında Türk yoktur, lakin kendilerini “Türkçülük” uğrunda çalışanlar olarak göstermektedirler.
Muharrem Muharremov, Saşa Babayev, Seyid Cafer Pişeveri, Sultan Emirli, Medet Emirli, Hızır Abı, Çürük Aşık ve Alesger öğretmen, küresel trajedilerin analitik tahlilini yapıyor, bu büyük trajediler içinde kaderimizin kurtuluş yollarını arıyorlardı. İşte bu analizler sırasında Başkan Ruzvelt’in hiç de eceli ile ölmediği anlaşılmıştır. Amerika, Büyük Britanya ve Sovyetler Birliği isimli birbirine düşman “müttefikler”in Tahran Konferansı’nda, Stalin’in ikametgahında iki parçaya bölünmüş Azerbaycan’ın birleşme olayının gerçekleşmemesi için zehirlenmiştir.
İ. Muğana’nın romanlarının kendine özgü ve yeni teori ile tahlile ihtiyaç vardır. Onun estetik ilkeleri, üslubu ve metodolojisi, geleneksel edebiyat biliminin ilkelerine uygun düşmemektedir. SafAğ hakikatlerinin kavranması için “İdeal”den sonra “Ölüm-dirim”, “Peygamberin Mühürü”, “Kabristan”, “Gur Ün”, “İsahak, Musahak”, “Mahşer” okunmalıdır. İ. Muğanna, romanlar zinciri kurmamıştır sadece. Aynı şekilde kendi muhteşem roman tefekkürü sayesinde tarihimizin, dilimizin ve trajedilerimizin kodlarını açmış, anatomisini araştırmıştır.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Holistence Publications
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
When the article is accepted for publication in the HOMEROS, authors transfer all copyright in the article to the Rating Academy Ar-Ge Yazılım Yayıncılık Eğitim Danışmanlık ve Organizasyon Ticaret Ltd. Şti.The authors reserve all proprietary right other than copyright, such as patent rights.
Everyone who is listed as an author in this article should have made a substantial, direct, intellectual contribution to the work and should take public responsibility for it.
This paper contains works that have not previously published or not under consideration for publication in other journals.
