Muhasebe mesleğinde dijital dönüşüm bağlamında teknostres ve verimlilik ilişkisi: Meslek mensuplarının dijital okuryazarlığının rolü

Türker Uçum; Gülümser Ünkaya

doi:10.55094/hoec.2634

Yazarlar

Türker Uçum İstanbul Aydın Üniversitesi / Türkiye https://orcid.org/0009-0008-4275-670X
Gülümser Ünkaya İstanbul Aydın Üniversitesi / Türkiye https://orcid.org/0000-0003-2453-2223

DOI:

https://doi.org/10.55094/hoec.2634

Anahtar Kelimeler:

Muhasebede Dijital Dönüşüm- Teknostres- Dijital Muhasebe Okuryazarlığı- Verimlilik

Özet

Araştırma kapsamında muhasebe meslek mensupları tarafından algılanan teknostres düzeyinin verimliliklerine etkisinde dijital okuryazarlığın aracı rolünün araştırılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye genelinde faaliyet gösteren 396 muhasebe meslek mensubuna anket uygulanmıştır. Uygulanan anket formu Demografik Bilgi Formu, İşyerinde Teknostres Ölçeği, Dijital Muhasebe Okuryazarlığı Ölçeği ve Çalışan Verimliliği Ölçeği olmak üzere 4 bölümden oluşmaktadır. Araştırma verilerinin analizi SPSS 26.00 ve Smart PLS 4 kullanılarak yapılmıştır. Hipotezlerin test edilmesi için kısmi en küçük kareler yöntemi çerçevesinde Yapısal Eşitlik Modellemesi yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre muhasebe meslek mensuplarının sahip olduğu teknostres düzeyleri, dijital muhasebe okuryazarlık ve verimlilik düzeylerini azaltmaktadır. Bununla birlikte dijital muhasebe okuryazarlık düzeyinin verimliliği artırdığı belirlenmiştir. Aracı rol için yapılan analiz sonuçlarında, muhasebe meslek mensuplarının teknostres düzeylerinin verimliliğe etkisinde dijital muhasebe okuryazarlığın aracı rol üstlendiği tespit edilmiştir.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

AICPA. (2017). The ımpact of digital transformation on accounting. American Institute of CPAs.

Arslan, M. C., & Karkacıer, A. (2019). Dijital dönüşüm sürecinde yönetim muhasebesinin geleceğini etkileyen faktörlere kavramsal bir bakış. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(6), 430-442.

Ayyagari, R., Grover, V., & Purvis, R. (2011). Technostress: Technological antecedents and implications. MIS quarterly, 831-858.

Azizoğlu, Ö., & Kaya, M. (2023). Tekno-stres. İçinde güncel örgütsel davranış yaklaşımları, Editör: Esra Aydın, 63-86.

Bartra-Rivero, K. R., Vásquez-Pajuelo, L., Avila-Sánchez, G. A., Andrade-Díaz, E. M., Méndez-Ilizarbe, G. S., Rodriguez-Barboza, J. R., & Alarcón-Villalobos, Y. J. (2024). How digital competence reduces technostress. Data and Metadata, 3, 303-303.

Bawden, D. (2008). Origins and concepts of digital literacy. Digital literacies: Concepts, policies and practices, 30(2008), 17-32.

Beder, N. (2021). Muhasebe meslek mensuplarının yeni dünya ile imtihanı. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 163-184.

Bondanini, G., Giorgi, G., Ariza-Montes, A., Vega-Muñoz, A., & Andreucci-Annunziata, P. (2020). Technostress dark side of technology in the workplace: a scientometric analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(21), 8013.

Erdem, E., & Sökmen, A. (2022). Havacılıkta teknostresin verimlilik üzerine etkisinde öğrenen örgütlerin aracılık rolü: hava aracı bakım personeli tutumları üzerine bir alan araştırması. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(4), 3105-3122.

Folkman, S., & Lazarus, R. S. (1988). The relationship between coping and emotion: Implications for theory and research. Social Science & Medicine, 26(3), 309-317.

Fornell, C., & Larcker, D.F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-¬50.

Garip, O. (2020). Dijital çağda muhasebe ve mali mühendislik. Editör: NK Erdemir İçinde, dijital çağda işletme alanında yeni eğilimler, ss.307-317, Konya, Eğitim Yayınevi.

George, D. ve Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10a ed.). Boston: Pearson.

Gür, Z. B., & Duman, S. N. (2024). Dijital okuryazarlık ile ilgili tezlerin sistematik derlemesi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 8(1), 126-137.

Hair Jr, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2021). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). New York City: Sage Publications.

Henseler, J., Dijkstra, T. K., Sarstedt, M., Ringle, C. M., Diamantopoulos, A., Straub, D. W., ... & Calantone, R. J. (2014). Common beliefs and reality about PLS: Comments on Rönkkö and Evermann (2013). Organizational Research Methods, 17(2), 182-209.

Henseler, J., Hubona, G., & Ray, P. A. (2016). Using PLS path modeling in new technology research: Updated guidelines. Industrial Management & Data Systems. 116(1), 2-20.

Henseler, J., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of the Academy of Marketing Science, 43, 115-135.

Henseler, J., Ringle, C. M., & Sinkovics, R. R. (2009). The use of partial least squares path modeling in international marketing. In New challenges to international marketing (Vol. 20, pp. 277-319). Emerald Group Publishing Limited.

Hussain, I., Sabir, M. R., ur Rehman, N., Ghaffar, I., & Majeed, K. B. (2022). A spatial of Digital Technology, Digital Literacy, performance expectancy and techno stress in pandemic conditions in Technological institutes. Journal of Disaster Recovery and Business Continuity, 13(1), 140-149.

Imjai, N., Aujirapongpan, S., & Yaacob, Z. (2024). Impact of logical thinking skills and digital literacy on Thailand's generation Z accounting students’ internship effectiveness: Role of self-learning capability. International Journal of Educational Research Open, 6, 100329.

Karaca, H., & Gümüş, A. (2023). Dijital dönüşümde muhasebe meslek mensuplarının yaşadığı sorunlar ve çözüm önerileri: Nitel bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 23(70), 289-306.

Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.

Karyağdı, N. G., & Koca, N. (2023). Dijitalleşme sürecinde mali müşavirlik mesleği: Nitel bir araştırma Elbistan örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (97), 29-48.

Kurnaz, E., Tekbaş, İ., Bozdoğan, T., & Çetin, Ö. O. (2020). Di̇ji̇talleşmeyle bi̇rli̇kte muhasebe eği̇ti̇mi̇ni̇n muhasebe meslek mensuplari açisindan değerlendi̇ri̇lmesi̇. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22, 81-96.

La Torre, G., De Leonardis, V., & Chiappetta, M. (2020). Technostress: how does it affect the productivity and life of an individual? Results of an observational study. Public health, 189, 60-65.

Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer Publishing Company.

Leguina, A. (2015). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). Int. J. Res. Method Educ., 38, 220–221.

Muslimin, A. I., Mukminatien, N., & Ivone, F. M. (2023). TPACK-SAMR Digital Literacy Competence, Technostress, and Teaching Performance: Correlational Study among EFL Lecturers. Contemporary Educational Technology, 15(2).

Ng, W. (2012). Can we teach digital natives digital literacy?. Computers & education, 59(3), 1065-1078.

Orhan, B. (2017). Bilgi teknolojilerindeki gelişmelerin muhasebe meslek mensuplarının verimliliğine etkileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Özbek, A. (2023). Kaynak temelli bilgi teknolojilerinin dijital muhasebe okuryazarlığı üzerine etkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 15(29), 331-345.

Özdoğan, B., & Efe Tekin, Ö. (2023). Türkiye'de muhasebe meslek mensuplarında teknostres ve demografik değişkenler açısından etkileri. Mali Çözüm Dergisi, 33(180), 1787-1814.

Picazo Rodríguez, B., Verdú-Jover, A. J., Estrada-Cruz, M., & Gomez-Gras, J. M. (2024). Does digital transformation increase firms' productivity perception? The role of technostress and work engagement. European Journal of Management and Business Economics, 33(2), 137-156.

Pusmaz, T., & Özulucan, A. (2021). Muhasebe meslek mensuplarının dijital muhasebe okuryazarlık düzeylerinin tespiti üzerine Kayseri ve Niğde illerinde bir araştırma. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(4), 1431-1452.

Ragu-Nathan, T. S., Tarafdar, M., Ragu-Nathan, B. S., & Tu, Q. (2008). The consequences of technostress for end users in organizations: Conceptual development and empirical validation. Information systems research, 19(4), 417-433.

Raosoft (2023). Sample size calculator. http://www.raosoft.com/samplesize.html (Erişim Tarihi: 01.03.2024).

Ringle, C. M., Sarstedt, M., & Straub, D. W. (2012). Editor's comments: A critical look at the use of PLS-SEM in “MIS Quarterly”. MIS Quarterly, 36(1), iii-xiv.

Sönmez, D. (2022). İşletmelerde örgütsel bağlılığın ve stres yönetiminin çalışan verimliliğine etkisi: İstanbul ilinde bir sağlık kuruluşunda uygulama. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.

Stadin, M., Nordin, M., Fransson, E. I., & Broström, A. (2020). Healthcare managers’ experiences of technostress and the actions they take to handle it–a critical incident analysis. BMC medical informatics and decision making, 20, 1-11.

Tarafdar, M., Tu, Q., Ragu-Nathan, B. S., & Ragu-Nathan, T. S. (2007). The impact of technostress on role stress and productivity. Journal of Management Information Systems, 24(1), 301-328.

Ter Hoeven, C. L., van Zoonen, W., & Fonner, K. L. (2016). The practical paradox of technology: The influence of communication technology use on employee burnout and engagement. Communication monographs, 83(2), 239-263.

Tosunoğlu, B., & Öztürkci, N. (2020). Dijital okuryazarlığın alt boyutlarının muhasebe mesleği üzerindeki etkisi: TR90 bölgesi muhasebe meslek mensupları örneği. Journal of Accounting and Taxation Studies, 13(3), 571-587.

Türen, U., Erdem, H., & Kalkın, G. (2015). İş yerinde tekno-stres ölçeği: havacılık ve bankacılık sektöründe bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 6(1), 1-19.

Van Deursen, A. J., & Van Dijk, J. A. (2014). The digital divide shifts to differences in usage. New media & society, 16(3), 507-526.

Wang, J. (2023). The effect of Chinese EFL students’ digital literacy on their Technostress and Academic Productivity. The Asia-Pacific Education researcher, 1-10.

Yakut, M. Ş. (2022). Dijital okuryazarlığın muhasebe meslek mensuplarının verimliliğine etkilerinin analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(1), 749-766.

Yalçın, R. C., & Begenirbaş, M. (2021). Covıd-19 pandemi sürecinde teknostres ve iş-aile çatışması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 701-730.

Zhu, Z., Zhao, M., Wu, X., Shi, S., & Leung, W. K. (2023). The dualistic view of challenge-hindrance technostress in accounting information systems: Technological antecedents and coping responses. International Journal of Information Management, 73, 102681.