Yoğun bakımda mortalitenin değerlendirilmesi: Risk faktörleri ve bakım uygulamalarına kritik bir bakış

Burak Sayar; Cihat Özyılmaz; Emine Kübra Dindar; Selim Kuşlu; Fatma Taş Çiftçibaşı

doi:10.47243/jos.2660

Yazarlar

Burak Sayar Bitlis Eren Üniversitesi / Türkiye https://orcid.org/0000-0002-7652-8392
Cihat Özyılmaz Bitlis Tatvan Devlet Hastanesi / Türkiye https://orcid.org/0000-0003-4467-9839
Emine Kübra Dindar Afyonkarahisar Devlet Hastanesi / Türkiye https://orcid.org/0000-0001-6459-7182
Selim Kuşlu Akdeniz Üniversitesi / Türkiye https://orcid.org/0000-0003-2077-6132
Fatma Taş Çiftçibaşı Bitlis İl Sağlık Müdürlüğü / Türkiye https://orcid.org/0000-0001-6607-2398

DOI:

https://doi.org/10.47243/jos.2660

Anahtar Kelimeler:

Yoğun Bakım- Göstergeler ve Reaktifler- Mortalite- Risk Faktörleri- Sağlık Örgütü ve Yönetimi

Özet

Bu çalışmada, yoğun bakım ünitelerindeki ölüm oranlarının değerlendirilmesi, bu oranları etkileyen risk faktörlerinin belirlenmesi ve ölüm oranlarının azaltılmasına yönelik stratejilerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Retrospektif ve kesitsel olarak planlanan bu çalışmaya 2020 yılında B grubu bir devlet hastanesinin genel yoğun bakım ünitelerinde tedavi gören 124 hasta dahil edilmiştir. Veri toplama sürecinde Hastane Bilgi Sistemi kullanılmış olup, hasta demografik özellikleri, tanıları ve ölüm nedenleri analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında toplanan veriler tanımlayıcı istatistiksel yöntemlerin (frekans, aritmetik ortalama, standart sapma vb.) yanı sıra, iki grup ortalamalarının karşılaştırılmasında Bağımsız Örneklemler T testi, ikiden fazla grup ortalamalarının karşılaştırılmasında F testi (Anova) kullanılarak analiz edilmiştir. İkiden fazla grup içeren çalışmalarda Anova kullanılırken, homojenlik varsayımını sağlayan çalışmalarda hangi grubun diğerlerinden farklı olduğunu belirlemek için Tukey Testi kullanılmıştır. Çalışmada hastaların %51,6'sı erkek, %35,5'i 65-74 yaş aralığında, %48,4'ü şehir merkezlerinde yaşamakta, %85,5'i yatılı hasta, %54,8'i genel yoğun bakım hastası, %14,5'i CPR sonrası ve %51,6'sı kardiyopulmoner arrest nedeniyle hayatını kaybetmiştir. Mortalite oranları yaşa, yoğun bakım türüne, kalış süresine ve klinik özelliklere göre değişmektedir. Kardiyopulmoner arrest en yüksek mortalite oranına sahiptir. Mortalite, daha uzun yoğun bakım kalışlarıyla artmaktadır. Yoğun bakım ünitelerindeki mortalite birden fazla faktörden etkilenmektedir. Oranları azaltmak için enfeksiyonlar önlenmeli, hasta bakım kalitesi iyileştirilmeli ve multidisipliner yaklaşımlar benimsenmelidir.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

AKIN, S., GÜNDOĞAN, K., COŞKUN, R., YÜKSEL, R. C., TOPALOĞLU, U. S., ÖZTÜRK, F., et al. (2014). Yoğun bakımda yaşlı hasta mortalitesi: Yaş risk faktörü mü? Turkish Journal of Medical and Surgical Intensive Care Medicine, 5(2), 26-29.

ALTIAY, G., TABAKOĞLU, E., ÖZDEMİR, L., TOKUŞ, B., ÇEVİRME, L., HATİPOĞLU, O. N., et al. (2007). Solunum yoğun bakım hastalarında mortalite oranları ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi. Toraks Dergisi, 8, 79-84.

ALTINIŞIK, H., ALTINIŞIK, U., ÇOKSAK, A., & ŞİMŞEK, T. (2015). Yoğun bakımda enfeksiyon oranlarının düşürülmesi çalışmalarının 8 yıllık sürveyans verileri ile değerlendirilmesi. International Journal of Basic and Clinical Medicine, 3(3), 117-124.

APPELGREN, P., HELLSTRÖM, I., WEITZBERG, E., SÖDERLUND, V., BINDSLEV, L., & RANSJÖ, U. (2001). Risk factors for nosocomial intensive care infection: A long-term prospective analysis. Acta Anaesthesiol Scand, 45(6), 710-719. https://doi.org/10.1034/j.1399-6576.2001.045006710.x

ARISOY, A., DEMİRKIRAN, H., GÜNBATAR, H., EKİN, S., & SERTOĞULLARINDAN, B. (2013). Yoğun bakımımızda ölen 38 hastanın mortalite nedenleri. Van Tıp Dergisi, 20(4), 217-221.

AZOULAY, E., POCHARD, F., CHEVRET, S., VINSONNEAU, C., GARROUSTE, M., COHEN, Y., et al.; PROTOCETIC Group. (2001). Compliance with triage to intensive care recommendations. Critical Care Medicine, 29(11), 2132-2136. https://doi.org/10.1097/00003246-200111000-00014

BOZKURT, G., & TÜRKMEN, E. (2019). Yoğun Bakım Hemşireliğinde Sertifika Programları. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 23(2), 107-113.

CAPUZZO, M., VOLTA, C., TASSINATI, T., MORENO, R., VALENTIN, A., GUIDET, B., et al.; Working Group on Health Economics of the European Society of Intensive Care Medicine. (2014). Hospital mortality of adults admitted to intensive care units in hospitals with and without intermediate care units: A multicentre European cohort study. Crit Care, 18(5), 551. https://doi.org/10.1186/s13054-014-0551-8

ÇAKIR, E., KOCABEYOĞLU, G. M., GÜRBÜZ, Ö., ÖZEN, S. B., MUTLU, N. M., & TURAN, İ. Ö. (2020). Yoğun bakım ünitesinde mortalite sıklığı ve risk faktörlerinin değerlendirilmesi. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi, 53(1), 20-24.

ÇINAR, D., & KARADAKOVAN, A. (2016). Yoğun bakım ünitelerinde hasta ve çalışan güvenliği. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 20(2), 116-122.

DİLEK, F. (2015). Yoğun bakım tedavisi alan yaşlı hastalarda sık görülen sorunlar ve hemşirelik bakımı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 19(1), 29-35.

DİZBAY, M., BAŞ, S., GÜRSOY, A., ŞİMŞEK, H., MARAL, İ., & AKTAŞ, F. (2009). Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi yoğun bakım ünitelerinde 2006-2007 yıllarında saptanan invaziv araç ilişkili enfeksiyonlar. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 29(1), 140-145.

EFE, S., SAK, İ., & İNAL, V. (2018). Üçüncü basamak karma bir yoğun bakım ünitesinde kalite göstergelerinin retrospektif değerlendirilmesi. Turkish Journal of Medical and Surgical Intensive Care Medicine, 9(1).

ERBAY, H., YALCIN, A. N., SERIN, S., et al. (2003). Nosocomial infections in intensive care unit in a Turkish university hospital: A 2-year survey. Intensive Care Medicine, 29, 1482-1488.

ESEN, H., & YİĞİT, V. (2021). Yoğun bakım yatak kullanım verimliliğinin Pabon Lasso modeli ile değerlendirilmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1138-1150.

GÜRDOĞAN, E. P., UĞUR, E., KİNİCİ, E., & AKSOY, B. (2016). Yoğun bakım hemşirelerinin fiziksel tespite ilişkin bilgi, tutum ve uygulamaları ve etkileyen faktörler. Yoğun Bakım Dergisi, 7, 83-88.

IACOVELLI, A., OLIVA, A., SICCARDI, G., et al. (2023). Risk factors and effect on mortality of superinfections in a newly established COVID-19 respiratory sub-intensive care unit at University Hospital in Rome. BMC Pulmonary Medicine, 23, 30. https://doi.org/10.1186/s12890-023-02315-9

IŞIKÇELİK, F., & AĞIRBAŞ, İ. (2022). Sağlık kurumları finansal performansının gri ilişkisel analiz ile değerlendirilmesi. Alanya Akademik Bakış, 6(3), 2565-2582.

KARAHAN, E., AKIN, N., & ÇELİK, S. (2020). Yoğun bakımda yatan hastaların deneyimleri ve aile gereksinimlerinin incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(2), 140-149.

KHAJEHALI, N., KHAJEHALI, Z., & TAROKH, M. J. (2023). The prediction of mortality influential variables in an intensive care unit: A case study. Personal and Ubiquitous Computing, 27, 203-219. https://doi.org/10.1007/s00779-023-01741-2

KISSAL, A., & DOKGÖZ, E. (2024). Acil ve yoğun bakım birimlerinde görevli hemşirelerin çalışma ortamlarının hasta güvenliği tutumuna etkisi. sağlık ve hemşirelik yönetim dergisi, 11(1), 188-197.

KNAUS, W. A., WAGNER, D. P., ZIMMERMAN, J. E., & DRAPER, E. A. (1993). Variations in mortality and length of stay in intensive care units. Annals of Internal Medicine, 118(10), 753-761. https://doi.org/10.7326/0003-4819-118-10-199305150-00001

PONCE DE LEÓN-ROSALES, S. P., MOLINAR-RAMOS, F., DOMÍNGUEZ-CHERIT, G., RANGEL-FRAUSTO, M. S., & VÁZQUEZ-RAMOS, V. G. (2000). Prevalence of infections in intensive care units in Mexico: A multicenter study. Critical Care Medicine, 28(5), 1316-1321. https://doi.org/10.1097/00003246-200005000-00010

SAĞLIK BAKANLIĞI. (2020). Sağlıkta Kalite Standartları Gösterge Yönetimi Rehberi (Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1175). Ankara

SALAM, M. T., BARI, K. F., RAHMAN, M. M., GAFUR, D. M. M., FARUK, M. O., AKTER, K., & SUNNY, A. R. (2024). Antibiotic Resistance Pattern in Intensive Care Unit Patients of Bangladesh. Journal of Angiotherapy, 8(5), 1-9.

SERT, H., & OLGUN, N. (2016). Yoğun bakımda ödem ve dehidratasyon. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 20(1), 24-36.

SCANLON, M. C., & KARSH, B. T. (2010). Value of human factors to medication and patient safety in the intensive care unit. Critical Care Medicine, 38(6 Suppl). https://doi.org/10.1097/CCM.0b013e3181dd8de2

SIDDIQUI, S. (2015). Mortality profile across our intensive care units: A 5-year database report from a Singapore restructured hospital. Indian Journal of Critical Care Medicine, 19(12), 726-727. https://doi.org/10.4103/0972-5229.171401

SODHI, K., SINGLA, M. K., SHRIVASTAVA, A., & BANSAL, N. (2014). Do intensive care unit treatment modalities predict mortality in geriatric patients: An observational study from an Indian intensive care unit. Indian Journal of Critical Care Medicine, 18(12), 789-795. https://doi.org/10.4103/0972-5229.146312

TÜREN, S. (2014). Kalp yetersizliğinde Gordon’un fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli doğrultusunda hemşirelik bakımı. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi, 18(2), 68-73.

UNAL, A. U., KOSTEK, O., TAKIR, M., CAKLILI, O., UZUNLULU, M., & OGUZ, A. (2015). Prognosis of patients in a medical intensive care unit. Northern Clinics of İstanbul, 2(3), 189-195. https://doi.org/10.14744/nci.2015.79188

URSAVAŞ, A., EGE, E., YÜKSEL, E. G., et al. (2006). Solunumsal yoğun bakım ünitesinde mortaliteyi etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Yoğun Bakım Dergisi, 6, 43-48.

UYSAL, N., GÜNDOĞDU, N., BÖREKÇİ, S., DİKENSOY, Ö., BAYRAM, N., & UYAR, M., et al. (2010). Üçüncü basamak merkezde dahili yoğun bakım hastalarının prognozu. Journal of Critical and Intensive Care, 1(1), 1-5.

UZAR, H., KUZI, S., ŞENTÜRK, G. Ç., AKPINAR, S., & ŞENCAN, İ. (2023). Yoğun bakım ünitelerinde hastane enfeksiyonu gelişimi ve mortaliteyle ilişkili risk faktörlerinin incelenmesi. Nobel Medicus, 19(3), 187-192.

VOSYLIUS, S., SIPYLAITE, J., & IVASKEVICIUS, J. (2003). Intensive care unit acquired infection: A prevalence and impact on morbidity and mortality. Acta Anaesthesiol Scand, 47(9), 1132-1137. https://doi.org/10.1034/j.1399-6576.2003.00230.x

WEISSMAN, C., VAN HEERDEN, P. V., & SPRUNG, C. L. (2020). What can be learned from crude intensive care unit mortality? Methodological implications. Journal of Critical Care, 59, 130-135. https://doi.org/10.1016/j.jcrc.2020.06.011

YİĞİT, V., & YİĞİT, A. (2016). Üniversite hastanelerinin finansal sürdürülebilirliği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 253-273.

ZHANG, G., SHAO, F., YUAN, W., et al. (2024). Predicting sepsis in-hospital mortality with machine learning: A multi-center study using clinical and inflammatory biomarkers. European Journal of Medical Research, 29, 156. https://doi.org/10.1186/s40001-024-01756-0

ZIMMERMAN, J. E., KRAMER, A. A., & KNAUS, W. A. (2013). Changes in hospital mortality for United States intensive care unit admissions from 1988 to 2012. Crit Care, 17(2). https://doi.org/10.1186/cc12695