Türkiye’de enerji bağımlılığı ile cari açık arasındaki ilişkisinin değerlendirilmesi

Selim İnançlı; Aylin Akı

doi:10.47243/jos.3.2.01

Yazarlar

Selim İnançlı Sakarya Üniversitesi / Türkiye https://orcid.org/0000-0002-7363-6216
Aylin Akı Sakarya University / Türkiye https://orcid.org/0000-0003-0952-4735

DOI:

https://doi.org/10.47243/jos.3.2.01%20%20

Anahtar Kelimeler:

Enerji Bağımlılığı- Cari Açık- Türkiye- ADF- PP- LS Birim Kök Testleri- Simetrik ve Zamanla Değişen Nedensellik Testleri

Özet

Gelişmekte olan ülkelerde kalkınma ve ekonomik büyüme sürecine bağlı olarak sanayileşmenin hız kazanması ve teknolojik faaliyetlerin yoğunlaşması ile enerjiye olan ihtiyacın artmasına neden olmuştur. Enerji tüketiminde artış, birincil enerji kaynakları yeterli düzeyde olmayan ülkelerde enerji ithalatı, bağımlılığı ve cari açık surekli olarak artış göstermiştir. Fosil enerji arzı yetersiz olan Türkiye’nin kalkınma hızını arttırabilmek için GSYİH’ nın önemli bir kısmını dış enerji girdilerine harcamak zorunda kalmaktadır. Bu da enerjide dış bağımlılığın ve cari açığın artmasında etkili olmaktadır. Çalışmada, 1990-2020 yıllarını kapsayan dönemde enerji bağımlılığı ile cari açık ilişkisi ADF, PP ve LS Birim Kök, Hacker ve Hatemi-J Simetrik ve zamanla değişen nedensellik testleriyle analiz edilmiştir. Test sonuçlarına göre 1995-2007, 2000-2010 ve 2010-2020 dönemleri için enerji bağımlılığından cari açığa, 1998-2007 ve 2008-2017 dönemler için ise cari açıktan enerji bağımlılığına doğru nedensellik ilişkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu bağlamda Türkiye’ de kalkınma ve ekonomik büyüme hedeflerinin gerçekleştirilebilmesi için enerji politikalarını alternatif enerji yatırımlarına doğru yapılması, enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve verimliliğinin arttırılması gerekmektedir. Bunun için alternatif enerji yatırımlarının ve üretiminin arttırılması ile enerji bağımlılığının ve cari açığın azaltılması mümkün olabilecektir.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

ACARAVCI, A. VE YILDIZ, T. (2018). Türkiye’nin Enerji Bağımlılığı. Uluslararası Ekonomi Ve Yenilik Dergisi. 4(2), 137-152.

ASLANI, ALIREZA, H.P. VE NAARANOJA, M. (2014). Role of Renewable Energy Policies In Energy Dependency In Finland: System Dynamics Approach. Applied Energy. 113, 758-765.

AYKIRI, M. (2018). Enerjide Dışa Bağımlılık ve Sağlıklı Büyüme: Türkiye Örneği. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi. 3 (2), 50-67.

AYLA, D. VE KARIŞ Ç. (2019). Türkiye’de Enerji İthalatı ve Cari Açık Üzerine Bir Değerlendirme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 12 (32), 380-412.

BAŞARIR, Ç. VE ERÇAKIR M.E. (October 2016). An Analysis of The Relationship Between Crude Oil Prices, Current Account Deficit And Exchange Rates: Turkish Experiment. International Journal of Economics and Finance. 8 (11), 48-59.

BERK C. VE CİN K.O. (2018). On Energy Dependence, Current Account Deficit And Population İn Turkey, Open Journal of Business And Management. 6 (1), 183-192.

BULUT, Ü. VE MURATOĞLU G. (2018). Renewable Energy İn Turkey: Great Potential, Low But Increasing Utilization, and An Empricial Analaysis on Renewable Energy- Growth Nexus. Energy Policy. 123, 240-250.

BROOKS, C. VE HINICH M. (1998). Episodic Nonstationarity in Exchange Rates. Applied Economics Letters. 5 (11), 719-722.

ÇALIŞMAK, Ş. (2009). Türkiye’nin Enerjide Dışa Bağımlılık ve Enerji Arz Güvenliği Sorunu. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 25, 297-310.

ÇİFTÇİ, N. VE EŞMEN M. (2017). Türkiye’de Cari Açığı Belirleyen Faktörler Ve Cari Açığı Azaltmada Alternatif Enerji Kaynaklarının Rolü: Var Modeli. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2 (1), 83-110.

DEMİR, M. (2013). Enerji İthalatı Cari Açık İlişkisi, Var Analizi İle Türkiye Üzerine Bir İnceleme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi. 5 (9), S2-27.

DICKEY, D.A. VE FULLER W.A. (1979). Distribution of The Estimators for Autoregressive Time Series With A Unit Root. Journal of the American Statistical Association. 74 (366), 427-431.

EFEOĞLU, R. VE PEHLİVAN C. (2018). Türkiye’de Enerji Tüketimi ve Cari Açığın Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi. Politik Ekonomik Kuram. 2 (1), 104- 105.

ENGİN ÖZTÜRK M.B. VE İÇELLİOĞLU, Ş. C. (2019). Sanayi Üretim Endeksinin ve Petrol İthalatının Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkileri: Avrupa Ülkelerine Yönelik Bir Analiz. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Ek Sayı. 1-21.

ERDOĞAN, S., GEDİKLİ A. VE KIRCA M. (2019). A Note on Time-Varying Causality Between Natural Gas Consumption and Economic Growth in Turkey. Resources Policy. 64 (C), 101504.

HACKER, R.S. VE HATEMİ-J A. (2006). Tests for Causality Between Integrated Varibles Using Asymptotic and Bootstrap Distribution: Theory And Application. Applied Economics. 38 (13), 1489-1500.

KARAGÖL, E.T. VE TÜR M.R. (2017). Türkiye’de Elektrik Enerjisi, Siyaset. Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı. İstanbul.

KIZILKAYA, O. VE SOFUOĞLU E. (2018). Türkiye’de Cari İşlemler Açığı Sorunu ve Enerji Politikaları. 2.Basım. Nobel Yayın. Ankara.

KÖLEOĞLU, N. (2021). Potansiyel İşgücünde Olmayan Bireyler Neden İşgücüne Katılmaz?. Idea Studıes Journal. 7(36), 1307-1310.

KÜÇÜKEFE, B. (2019). Energy Price Shocks and Dynamics of Current Account in Turkey: Is This Time Different. Pressacedemia Procedia, 9 (1), 231-235.

LEE, J. VE STRAZİCİCH M. (2003). Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test With Two Structural Breaks. The Review of Economics and Statistics. 84 (5), 1082-1089.

MURSHED, M., MAHMOOD H., ALKHATEEB T.T.Y. ve BASSIM M. (2020). The Impacts Of Consumption, Energy Prices and Energy Import-Dependency on Gross and Sectoral Value-Added In Sri Lanka. Energies. 13 (24), 6565-6586.

ÖZALP, M. (2018). Küresel Enerji Denkleminde Merkez Ülke: Türkiye. Seçkin Yayınevi. Ankara.

ÖZATA, E. (2014). Sustainability fo Current Account Deficit With High Oil Prices: Evidence From Turkey. International Journal of Economic Sciences. 3 (2), 71- 88.

PERRON, P. (1989). The Great Crash, The Oil Price Shock, and The Unit Root Hypothesis. Econometrica. 57 (6), 1361-1401.

PHILLIPS, P. VE PERRON P. (1988). Testing For A Unit Root in Time Series Regression. Biometrika. 75(2), 335-346.

SEVENCAN, A. (2018). Energy Dependence And Economic Growth. Contemporary Research in Economics and Social Sciences. 2 (1), 189-210.

SÖZEN, A., ALP İ., VE İSKENDER Ü. (2014). An Evaluation of Turkey’s Energy Dependency. Energy Sources. 9 (4), 398-412.

SUBHES, B. VE ANDON B. (2010). Analysis of Oil Export Dependency of Mena Countries: Drivers. Trends and Prospects. 38 (2), 1098-1107.

TANG, C.F. (2008). Wagner’s Law Versus Keynesian Hypothesis: New Evidence From Recursive Regression-Based Causality Approaches. The Iup Journal of Public Finance. 4, 29-38.

YAPAR SAÇIK, S. YOKUŞ, N. ALAGÖZ M. ve YOKUŞ T. (2020). Optimum Renewable Energy Investment Planing in Terms of Current Deficit: Turkey Model. Energies. 13 (6), 1-21.

YURDAKUL, F. VE CEVHER, E. (2015). Determinants of Current Account Deficit in Turkey: The Counditional and Partial Granger Causality Approach. Procedia Economics and Finance. 26, 92-100.

ZEREN, F. VE KOÇ, M. 2016. Time Varying Causality Between Stock Market and Exchange Rate: Evidence from Turkey, Japan and England. Economic Research-Ekonomska Istraživanja. 29 (1), 696-705.

https://www.dunyaenerji.org.tr/23-dunya-enerji-kongresi Erişim Tarihi: 15.04.2022

https://ec.europa.eu/eurostat/data/statistics-a-z/abc, Erişim Tarihi: 17.04.2022